шчаслі́вы, -ая, -ае.
1. Поўны шчасця, якому спрыяе шчасце, удача, поспех, які выражае шчасце.
Шчаслівае дзяцінства.
Шчаслівая ўсмешка.
Ш. ігрок (якому шанцуе ў гульні).
2. Які прыносіць шчасце, удачу.
Ш. білет.
У яго шчаслівая рука (гаворыцца пра чалавека, чые дзеянні, пачынанні прыносяць удачу).
3. Добры, удалы.
Шчаслівай дарогі! (развітальнае пажаданне таму, хто ад’язджае). Шчаслівая ідэя.
Шчасліва (прысл.) пазбавіцца ад чаго-н. (удачна вызваліцца ад чаго-н. непрыемнага).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ацерабі́цца, ацераблюся, ацярэбішся, ацярэбіцца; зак.
1. Вызваліцца ад чаго‑н., што насела на адзенне; атрэсціся. [Ермаліцкі] ацерабіўся ад саломы, забраў свой куфэрак і моўчкі пасунуўся да форткі. Грахоўскі.
2. Разм. Пазбавіцца чаго‑н., адчапіцца ад каго‑, чаго‑н. Яшчэ хто .. паедзе, дык ад людскіх языкоў не ацярэбішся. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расшпілі́цца, ‑пілюся, ‑пілішся, ‑піліцца; зак.
1. Расшпіліць на сабе адзенне. — Не, я ненадоўга, — стрымліваючы гнеў, адказаў Пазняк, зняў кепку, расшпіліўся і стомлена сеў пры стале. Дуброўскі.
2. Раз’яднацца, расшчапіцца, вызваліцца ад засцежкі. Каўнер расшпіліўся. // Перастаць трымаць што‑н. Гузікі расшпіліліся. □ Расшпілілася і целяпалася ззаду пражка ад камізэлька. Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зба́віцца 1, ‑віцца; зак.
Разм. Зменшыцца. убавіцца. Скорасць машыны збавілася.
зба́віцца 2, збаўлюся, збавішся, збавіцца; зак.
Пазбегнуць каго‑, чаго‑н., пазбавіцца, вызваліцца ад каго‑, чаго‑н. Гэта сустрэча здавалася .. [Зосі] цяжкім сном. Яна не магла збавіцца ад гэтага сну. Бядуля. Надакучылі госці братам. Пачалі яны думаць, як ад іх збавіцца. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
uścisk, ~u
м. абдымкі; поціск;
uścisk dłoni — поціск рукі;
uwolnić się z ~u — вызваліцца ад абдымкаў
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
вы́вернуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ніся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Раскалываўшыся, выпасці, упасці.
Ад моцнага ветру вывернулася дрэва.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Вывіхнуцца (разм.).
Рука вывернулася ў плячы.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Перавярнуцца ўнутраным бокам наверх.
Вывернуліся рукавы кашулі.
4. Спрытным рухам, паваротам выслізнуць, вызваліцца, абмінуць перашкоду.
В. з рук праціўніка.
5. перан. Выйсці з цяжкага становішча (разм.).
В. з бяды.
|| незак. вываро́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
раскры́цца, -ры́юся, -ры́ешся, -ры́ецца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Разгарнуцца, раскласціся, распасцерціся (пра што-н. складзенае).
Парашут раскрыўся.
Парасон раскрыўся.
2. Вызваліцца ад таго, чым быў пакрыты; агаліцца.
Дзіця раскрылася.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць бачным, адкрыцца вачам.
Перад вачамі раскрыўся прыгожы краявід.
4. Праявіць, выявіць сябе; адкрыцца.
Р. перад сябрам.
5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць вядомым; выкрыцца.
Злачынства раскрылася.
|| незак. раскрыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
аблу́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
Абл.
1. Няправільная, памылковая думка, погляд, памылковае ўяўленне аб чым‑н. [Лабановіч] не здолеў канчаткова вызваліцца з палону народніцкіх аблудаў. Карпаў.
2. Той, хто адмоўна ставіцца да чаго‑н., мае памылковую думку аб чым‑н. Ды ну іх!.. Што гэткай аблудзе Да нашых надзей і падзей?! Звонак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́карабкацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм. З вялікімі цяжкасцямі вылезці, выбрацца адкуль‑н. [Піліп Андрэевіч:] — Пакаціліся — то я.. [Сеньку] пад сябе падбяру, то ён наверх выкарабкаецца. Краўчанка. Міша сутаргава хапаўся рукамі за лёд, але выкарабкацца [з вады] не мог. Шыловіч. // перан. Выйсці, вызваліцца з цяжкага становішча. Як бы сабе ні было, а ён [Арцыховіч] выкарабкаўся з непрыемнага становішча. Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́рвацца, -рвуся, -рвешся, -рвецца; -рвіся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Адарвацца, аддзяліцца.
Вырваўся гузік у паліто.
2. Сілай вызваліцца, выйсці адкуль-н.
В. з палону.
Нарэшце мы вырваліся ў тэатр (перан.: знайшлі час).
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Выйсці на паверхню адкуль-н. (пра што-н., што паказваецца, прарываецца адразу).
Полымя вырвалася з коміна.
Вырвалася прызнанне.
4. Аддзяліўшыся ад іншых, пераадольваючы перашкоды, выйсці куды-н.
Гоншчык вырваўся наперад.
|| незак. вырыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)