◎ Натага́ніць ’наліць, накласці з верхам’ (жлоб., Жыв. сл.), укр.натаганити ’многа накласці, многа наварыць’, рус.натаганить ’наварыць (у вялікай колькасці)’. Відаць, да тагин ’падстаўка пад кацёл для прыгатавання ежы ў полі’, першапачаткова наварыць на тагане, г. зн. ’многа’. Няясна, ці звязана са смал.натагин (тянуть) ’у розныя бакі (цягнуць)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
фаэто́н, ‑а, м.
1. Лёгкі экіпаж з адкідным верхам. Поезд наганяе другую фурманку, фаэтон, у які запрэжана пара коней.Галавач.Трохі паводдаль ззаду стаяў панскі фаэтон, запрэжаны параю коней.Мурашка.// Кузаў легкавога аўтамабіля, у якім можна адкрываць верх і здымаць бакавіны.
2. Птушка сямейства весланогіх, якая жыве ў трапічных морах.
[Грэч. Phaethōn — сын бога Сонца.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
планшэ́т
(фр. planchette = дошчачка)
1) плоская сумка з празрыстым верхам, у якой носяць тапаграфічныя і іншыя карты;
2) невялікая дошка, на якой замацоўваецца папера для здымкі мясцовасці.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
праскака́ць
1. (міма) vorbéijagen vi (s); vorbéisprengen vi (s) (верхам);
2. (пэўнуюадлегласць) (éine Zeit lang) jágen vi (s) [spréngen vi (s)], réiten*vi (s) (вярхом)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Райту́зы ’шаравары, жаўнерскія штаны, дзіцячыя цёплыя штаны’ (Нас.), рус.рейту́зы ’тс’, польск.rajtuzy ’штаны для язды на кані’. Запазычанае ў першай палове XIX ст. праз польскую з ням.Reithosen ’штаны для язды на кані’ < reiten ’ездзіць (верхам)’ + Hosen ’штаны’ (Брукнер, 453; Фасмер, 3, 464; Праабражэнскі, 2, 195). Сюды ж райту́знік ’басяк’ (Шат.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ВЕРАЦЯНО́,
1) прылада для ручнога прадзення лёну, воўны, пянькі. У стараж. часы верацяном служыла драўляная крыху завостраная палачка, пазней — конусападобная даўж. 20—30 см з завостраным верхам і патоўшчаным нізам, на які для павелічэння вагі надзявалі прасліца.
2) Вярчальны стрыжань, на які надзяваюцца патрон, шпуля, катушка і інш.; асн. рабочы орган роўнічных, прадзільных, прадзільна-круцільных і круцільных машын. Прызначана для скручвання роўніцы, пражы, нітак і ўтварэння пакоўкі пэўнай формы і памераў. Бываюць кальцавыя, круцільныя, полыя і рагульчатыя.
Калапня́нка ’хустка асенняя, якую завязваюць увосень, калі капаюць бульбу’ (смарг., ДАБМ), колопнюшка ’цёплая хустка’ (высок., ДАБМ). Мясцовыя наватворы ад калапні ’каноплі’, параўн. бел.канаплянка ’цёплая (зімовая) хустка’, рус.калым.коноплянка ’сетка, звязаная з ссучанай удвая або ўтрая канаплянай ніткі’, іркуц. ’мужчынская шапка з мяккім верхам’, гом. ’шапка, рукавіцы з канаплянай пражы’. Да этымалогіі гл. яшчэ каноплі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
stride
[straɪd]1.
v.i. strode, stridden, striding
1) кро́чыць, сяга́ць
2) пераступа́ць, перасяга́ць
He strode over the brook — Ён пераступі́ў праз раўчу́к
2.
v.t.
1) кро́чыць
to stride the streets — кро́чыць па ву́ліцах
2) сяда́ць, сядзе́ць ве́рхам
to stride a horse — сядзе́ць ве́рхам на кані́
3.
n.
1) сяге́нь -ня́m., вялі́кі крок
2) даўжыня́ кро́ку
•
- hit one’s stride
- take in stride
- make great strides
- make rapid strides
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
спіча́сты, ‑ая, ‑ае.
З вострым верхам або канцом. У зеляніне садоў выдзяляюцца белыя сцены мазанак, з-за высокіх спічастых таполяў выглядае двухпавярховая чырвоная мураванка.С. Александровіч.Вось ён [герой] — на вуліцах Вільні, і я ўжо бачу старыя камяніцы са спічастымі гатычнымі дахамі, званіцы, масіўныя вастрабрамскія парталы.Арочка.На галаве спічастая шапка-будзёнаўка з вялікай чырвонай зоркай.П. Ткачоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)