Во́ўчыя ягады ’расліна, Daphine’ (БРС, Бяльк., Кіс.); ’паслён чорны’ (Касп.). Рус. волчьи ягоды, укр. вовчі ягоди, польск. wilcza jagoda. Гл. ягады. Аб матывах намінацыі гл. воўчае лыка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
occur [əˈkɜ:] v.
1. fml здара́цца, адбыва́цца
2. сустрака́цца, трапля́цца; існава́ць;
This plant occurs throughout Europe. Гэтая расліна сустракаецца ўсюды ў Еўропе.
3. (to) прыхо́дзіць у галаву́;
It occurred to me that… Мне прыйшло ў галаву, што…;
It didn’t occur to him to ask for help. Ён не здагадаўся папрасіць дапамогі.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
каву́н, ‑а, м.
1. Расліна сямейства гарбузовых з ляжачымі сцёбламі і вялікімі салодкімі пладамі. На палях, апрача пшаніцы, рассцілаюцца цэлыя лясы сланечніку, палеткі кавуноў, дыняў, агуркоў. Пестрак.
2. Круглы сакавіты плод гэтай расліны з салодкай мякаццю чырвонага колеру. У хаце было чыста і прыбрана. На стале ляжалі спелыя дыні, кавуны. Няхай.
[Укр. кавун з цюрк.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бра́ткі, ‑так; адз. няма.
Травяністая расліна сямейства фіялкавых з фіялетавымі, радзей белымі або рознакаляровымі кветкамі. Ужо зазелянеў агарод. Цвілі браткі. Чорны. У мяне на стале стаіць букет веснавых кветак. .. Тут і сціплыя незабудкі, і канвалія, і браткі. Дубоўка. Цётка Броня нарвала з грады росных братак і панесла ў палату. Місько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ае́р, ‑у, м.
Шматгадовая травяністая расліна сямейства ароідных з доўгімі мечападобнымі лісцямі і тоўстым паўзучым карэнішчам, з своеасаблівым вострым пахам. Хлеб чорны, хлеб жытні, — Мацунак здаровы, Ты пахнеш аерам І лістам кляновым. Броўка. І тут жа травы розныя: валяр’ян, цыкута, святаяннік, а за імі, зусім у вадзе — трысцё, аер, кіёўкі. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сіня́к, ‑а, м.
1. Пасінелае месца на целе, твары як след ад удару і пад. Саўка, змяты і збіты, у сіняках і з наручнікамі, ступіў крокі два да стала і спыніўся. Колас. Усё цела хлопчыка было ў сіняках, правая рука распухла і не згіналася. Сіняўскі.
2. Меданосная ядавітая расліна сямейства бурачнікавых.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хлапу́шка, ‑і, ДМ ‑шцы; Р мн. ‑шак; ж.
1. Елачная цацка ў выглядзе папяровай трубачкі, якая, разрываючыся, утварае рэзкі гук.
2. Прыстасаванне ў выглядзе акраўка скуры, гумы і пад. на ручцы для знішчэння мух.
3. Шматгадовая травяністая расліна сямейства гваздзіковых з белымі кветкамі, чашачка якіх з трэскам лопаецца пры ўдары.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тата́рнік ’аер, Acorus calamus L.’ (лельч., Жыв. сл.; Бейл., ТС, ПСл; стол., лельч., ельск., ЛА, 1), ’расліна Onopordon L.’ (Кіс.). Укр. тата́р ’аер звычайны, Acorus calamus L.’, дыял. татара́к, тата́рка ’тс’, польск. tatarak, tatarnik ’тс’, дыял. tatar ’тс’, чэш. tatarak ’тс’. Ад этноніма тата́рын, тата́ры, гл. Найбольш распаўсюджанае меркаванне пра паходжанне слова: расліна аер завезена татарамі (ЕСУМ, 5, 527; Жаримбеков, РР, 1975, 3, 107–111; Пастусяк, Pogranicze, 317), што не зусім адпавядае рэальнасці, паколькі расліна calamus у тым жа значэнні згадваецца яшчэ ў Плінія і Катона (234–149 г. да н. э.), гл. Ванякова, Studia Etym. Brun. 6, 404. Хутчэй прывязка да этноніма ў пераносным значэнні ’не свой, чужы’ тлумачыцца рэзкім пахам расліны, параўн. укр. жидівські лепехи ’аер’ аналагічна да тата́рське зі́лля, польск. tatarskie ziele ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мацаўні́к ’парушэнец парасоністы, Chimaphila Pursh. umbellata (L.) Nutt.’ (маст., Сл. ПЗБ). Да мацава́ць ’умацоўваць (здароўе)’ — расліна з’яўляецца лекавай. Магчыма, аналагічна ўзнікла лексема мацаўнік ’цыкорыя, Cichorium intybus’ (гродз., Кіс.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мучы́льнік ’брусніцы (расліна), Vaccinum vitis-idaea L.’ (гродз., Кіс.). З мачыльнік, якое ад мачы́цца (гл.). Як і брушнічнік ’тс’ (чэрв.), настой з яго п’юць ад хваробы мачавога пузыра.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)