стылізава́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад стылізаваць.
2. у знач. прым. Які мае выразныя прыкметы стылізацыі (у 1 знач.), з’яўляецца вынікам стылізацыі. Стылізаваная аповесць. □ Упершыню гледачы ўбачылі прыгожа, па-мастацку стылізаваныя беларускія вопраткі, агністыя жартоўныя беларускія народныя танцы. Рамановіч. Над грабніцай мазаічны партрэт Людовіка на ўвесь рост. Вакол партрэта стылізаваныя залатыя ліліі. В. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шыфрава́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад шыфраваць.
2. у знач. прым. Напісаны ці перададзены шыфрам (у 1 знач.). На дне .. [Валінага] кошыка, у патайных сховах, ляжала шыфраваная запіска або нават рэвальвер ці тол. Якімовіч. Адначасова Рая прыняла шыфраваную радыёграму з Вялікай зямлі аб пачатку наступлення знятых з фронту буйных армейскіх часцей на партызанскі край. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
клёш, -а, м., таксама прым., нязм.
Асаблівы крой спадніцы, штаноў, расшыраны ўнізе.
Шырокі к.
Спадніца к.
|| прым. клёшны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вака́цыі, -цый.
Канікулы.
|| прым. вакацы́йны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Сухо́ты ’туберкулёз’ (ТСБМ, Нас., Байк. і Некр., Ласт., Касп., Шат.; ашм., Стан.; ЛА, 3; Варл., Сержп. Прымхі, Сцяшк., ТС), ’клопат, непрыемнасць’ (ТСБМ), сухо́та ’ліха, гора’ (кобр., Горбач, Зах.-пол. гов.), ’сухоты’ (Сл. ПЗБ, Сл. Брэс.), сухата́ ’тс’ (Пятк. 2), сухо́тка ’тс’ (Касп., Пятк. 2), ’хвароба скуры ў дзяцей, сухі лішай’ (Цых.), сюды ж сухо́ты ’схуднелая асоба’ (Юрч. Вытв.), але хутчэй прым.: сухо́ты етый маліц (там жа), параўн. сухо́ткі ’вельмі сухі, высахлы’: гавёс стаў сухоткі (Цых.). Укр. сухо́ти, рус. сухо́ты, польск. suchoty, в.-луж. suchoćina, чэш. souchotiny ’туберкулёз’. Да сухі, першапачаткова nomen abstractum сухо́та, потым мн. л. для спецыялізацыі назвы, што паводле Карскага (2–3, 331), тлумачыцца “множественностью признаков” хваробы. Тая ж матывацыя ў балг. радоп. су́ва бо́лес ’тс’. Меркаванні Цвяткова (Запіскі, 2, 1, 84) пра польскі ўплыў на змену націску не пераконваюць. Гл. сухата.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сікляк ‘мурашка’ (Інстр. 2), сіклі́ўкі, сікля́хі, сікуны́, сіку́чкі ‘малыя рудыя мурашкі’ (чэрв., віл., паст., круп., лудз., Сл. ПЗБ), сіку́шкі ‘мурашкі’ (Сл. рэг. лекс.), сі́каўка ‘малая рудая мурашка’: сікаўка як сікнет ядам (барыс., Сл. ПЗБ). Ад сікаць і асновы прым. сікл‑, параўн. сіклі́вы ‘які выдзяляе пякучую вадкасць’ (чэрв., Сл. ПЗБ). Тое ж рус. пск. сікля́ха ‘мурашка’, сікля́шнік ‘мурашнік’. Лаўчутэ (Балтизмы, 131) мяркуе, што разглядаемыя назвы мурашкі таго ж паходжання, што і назва рыбы сікла (гл.). Асноўны прызнак, што іх аб’ядноўвае — ‘невялікі, дробны’ — прадстаўлены лат. sîks ‘маленькі, дробны’. Аднак шырокае распаўсюджанне назваў мурашак з коранем сік‑ і наяўнасць такой матывацыі ў іх назвах далёка за межамі балтыйскага рэгіёна, параўн. ненец. javoroptsa ‘мурашка’ < jaw ‘мача’ і інш., цалкам адводзіць такую версію іх паходжання, гл. Анікін, Опыт, 277; Трубачоў, Труды, 1, 505–506.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
надыхо́дзячы,
1. ‑ая, ‑ае. Дзеепрым. незал. цяпер. ад надыходзіць.
2. ‑ая, ‑ае; у знач. прым. Які набліжаецца, настае, пачынаецца (пра час, падзеі, стан і пад.). Гамонячы пра надыходзячыя канікулы, мы спусціліся з узгорка і выйшлі на сцяжынку, па якой усю зіму хадзілі ў школу. Рунец. Імчаўся рэактыўны карабель Насустрач надыходзячаму дню. Аўрамчык.
3. Дзеепрысл. незак. ад надыходзіць (гл. надысці ў 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падгуля́лы, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. незал. пр. ад падгуляць. Магутныя дубы абступілі паляну з усіх бакоў, а адзін з іх, самы стары, выйшаў на круг, на самае віднае месца, і быў падобны на падгулялага на вяселлі дзеда. Шашкоў.
2. у знач. прым. Які падгуляў. Гукі музыкі хвалявалі і вабілі, .. клікалі на вуліцу, і падгулялыя бабы ўжо байчэй і паспешлівей звінелі тонкім посудам. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
натхнёны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад натхніць.
2. у знач. прым. Поўны натхнення, прасякнуты натхненнем. У чыстых крыніцах натхнёнага слова, У песеннай трэлі, Для вечнасці, спетай баянам сурова, Жыве Руставелі. Колас. Радкоў натхнёных Залатыя гронкі На роднай мове Сам пераказаў. Хведаровіч. // Які выражае натхненне (у 2 знач.). Натхнёны погляд. □ Шыманскі зірнуў на натхнёны твар дзяўчыны, і сэрца звяла. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пракля́ты, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад праклясці.
2. у знач. прым. Які выклікае праклён; ненавісны. Праклятая вайна. □ Спачатку вось трэба падумаць, як з гэтай праклятай зямлянкі хутчэй выбрацца. Шамякін. [Тэафіл:] — Ліхаманка брала мяне некалькі гадоў, а такі зглуміў хінай праклятую... Самуйлёнак. // Разм. Ужываецца як лаянкавае слова. Пан пачынае з высокага ганка: — Як ты асмеліўся, галган пракляты, каля палаца хадзіць панібратам? Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)