Verbum

дзеся́ты, ‑ая, ‑ае.

Ліч. парадк. да дзесяць. Дзесяты нумар. Дзесяты кіламетр. Дзесятага лютага.

•••

Да дзесятага поту гл. пот.

Дзесятая вада на кісялі гл. вада.

(І) дзесятаму заказаць гл. заказаць.

На дзевятым небе гл. неба.

Праз дзесятыя рукі гл. рука.

Пятае цераз дзесятае; з пятага на дзесятае гл. пяты.

каза́рменны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да казармы, уласцівы ёй. [У семінарыі] дысцыпліна — казарменная. Усё пад суровым халодным наглядам. Таўлай. На гэты шырокі свет дазвалялі глядзець не іначай, як праз вузенькую шчыліну казарменнага акна. Чорны. // перан. Падобны на казарму. Спыніліся каля велізарнага, на выгляд казарменнага будынка. Новікаў.

•••

Казарменнае становішча гл. становішча.

майстры́ха, ‑і, ДМ ‑расе, ж.

1. Кваліфікаваная работніца, якая займаецца якім‑н. рамяством. Праз велізарныя вокны цырульняў відно было, як нудзяцца без работы майстрыхі. Мехаў.

2. на што і з інф. Разм. Умелая, спрытная да чаго‑н. жанчына. [Жанчына:] «Хочаце, усіх рукавіцамі забяспечу, вязаць жа я майстрыха». «Звязда».

мі́лка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.

Разм.

1. Ласкавы зварот да жанчыны, дзяўчыны. — Падрыхтавалася, мілка? — пытаецца мая новая знаёмая праз пару мінут. Шынклер.

2. Каханая дзяўчына. Мая мілка добра скача, Добра песенькі пяе. А за кросны сядзе — плача: Ніткі ў бёрда не ўкладзе. З нар.

многавяко́вы, ‑ая, ‑ае.

Які існуе на працягу многіх вякоў. На кожным кроку кідаліся ў вочы манастыры, кляштары, касцёлы, цэрквы, кірхі і капліцы.. Гэта былі свайго роду сімвалічныя летапісы, што расказвалі пра многавяковае жыццё горада, пра яго гістарычныя лёсы. Колас. Праз Карлаў мост многавяковы Іду між небам і зямлёй. Танк.

намасці́ць, ‑машчу, ‑мосціш, ‑мосціць; зак., што і чаго.

1. Зрабіць насціл з дошак, бярвення і пад. Намасціць дарожку праз балота. Намасціць сцэну. Намасціць пасцель з сена.

2. Разм. Старанна налажыць, нагрузіць чаго‑н. куды‑н. Увечары Уладзя памог падмазаць бацьку колы, намасціў у воз маладога, пахучага сена, травы. Пальчэўскі.

непрала́зны, ‑ая, ‑ае.

Такі, праз які немагчыма або цяжка прайсці, прабрацца. Непралазная дрыгва раскінулася на дзесяткі кіламетраў. В. Вольскі. Самазвал ірвануўся ўперад, але, праехаўшы некалькі метраў, споўз з дарогі і засеў у непралазнай гразі. Лукша. Сядзіба Васіля ўпіралася ў самы хмызняк, што цягнуўся тут жа густой непралазнай сцяной. Васілевіч.

пасе́ў, ‑севу, м.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. пасеяць.

2. часцей мн. (пасе́вы, ‑аў). Тое, што пасеяна; палі, на якіх што‑н. засеяна, расце. Да самай дарогі падступалі пасевы высокага спелага жыта, пшаніцы, ячменю. Шамякін. Сцежачка вузкая, як толькі дваім размінуцца, бо ідзе яна праз саўгасныя пасевы. Кулакоўскі.

перадапо́шні, ‑яя, ‑яе.

Які папярэднічае апошняму, другі ад канца. Праз тыдзень пасля гэтай гутаркі Алесь, Крушына, Печка і Трайны — у чарговай перадапошняй групе няхворых — выйшлі з-за лагерных дратоў. Брыль. І вось я, Васіль Падлескі, студэнт перадапошняга курса сельскагаспадарчага інстытута, прыехаў у палескую глуш, у вялікае сяло. Пестрак.

прыпо́л, ‑у, м.

Ніжні пярэдні край сукенкі, кашулі і пад. Воля падхапіла ручкамі шырокую сінюю спаднічку, і бацька пачаў сыпаць ёй у прыпол цукеркі. Арабей. Павольна хадзілі, падаткнуўшы прыполы шырокіх спадніц, кабеты — палолі траву, выбіралі агуркі. Сачанка. Праз акно было відаць, як гаспадар з прыполу кашулі сыпаў зерне. Хомчанка.