Verbum

сплы́сці і сплыць, сплыву́, сплыве́ш, сплыве́; сплывём, сплывяце́, сплыву́ць; сплыў, сплыла́, -ло́; зак.

1. Паплысці ўніз па цячэнні, быць знесеным вадой. Мост сплыў аж да кустоў вербалозу.

2. Сцячы адкуль-н. Вада з сенажаці сплыла к вечару.

3. Плаўна апусціцца, аддаліцца, адысці і пад. Пыл сплыў ад дарогі на прысады.

4. перан. Паступова, павольна знікнуць. З твару сплыла ўсмешка.

5. Мінуць, прайсці (пра час, здарэнні). Сплыла маладосць, а за ёй і жыццё. Было ды сплыло (прымаўка).

6. перан. Бясследна прапасці. Тавар сплыў невядома куды. Сплылі грошы і няма.

7. Знемагчы ад страты крыві. С. крывёю.

|| незак. сплыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

век, -у, мн. вякі, вяко́ў, м.

1. Стагоддзе. Дваццаты в. Мінулы в. Цэлы в. не бачыліся (вельмі доўга).

2. Гістарычны перыяд, эпоха, характэрныя чым-н. Каменны в. Касмічны в. З векам упоплеч (ісці, крочыць і пад., не адстаючы ад жыцця).

3. Жыццё, перыяд існавання каго-, чаго-н. або ўзрост каго-н. Многа пабачыць на сваім вяку. У хлусні кароткі в. (прыказка). Чалавек сярэдняга веку.

4. у знач. прысл. Заўсёды, вечна. В. дома яе няма. В. буду помніць вас.

◊

На векі вечныя (разм.) — назаўсёды.

Праз вякі — бязмежна доўга, на працягу доўгага часу.

|| прым. векавы́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).

аж.

1. часц. ўзмацн. Ужыв. для інтанацыйнага вылучэння слова ці словазлучэння, да якога адносіцца; падкрэслівае самую крайнюю мяжу выяўлення якой-н. уласцівасці. Лес аж звінеў ад птушыных галасоў. Сцежка вілася аж да самага возера. Аж крыкнуў ад радасці.

2. часц. ўзмацн. Ужыв. для выражэння нечаканасці або раптоўнасці наступлення якіх-н. падзей. Раніцай прачнуліся — аж няма ўжо яго.

3. злуч. Выражае выніковыя адносіны і ўзмацняе іх; ужыв. ў знач. «так», «што нават». Машыны так гулі, аж вокны звінелі.

4. злуч. супраціўны. Злучае сказы з узаемна неадпаведным значэннем, якое ўскладняецца адценнем нечаканасці. Хацеў ісці назад, аж пачуўся ціхі плач.

адрэ́заць, -рэ́жу, -рэ́жаш, -рэ́жа; -рэ́ж; -рэ́заны; зак.

1. што і чаго. Аддзяліць рэжучым інструментам. А. кавалак хлеба. Сем разоў адмерай, адзін раз адрэж (прыказка).

2. што і чаго. Аддзяліць межаваннем (зямельны ўчастак).

3. перан., каго-што. Аддзяліць, парушыць сувязь паміж кім-, чым-н.; перагарадзіць. А. частку войска ад галоўных сіл. А. дарогу.

4. Рэзка, катэгарычна сказаць, заявіць (разм.). — Мне з вамі няма чаго гаварыць! — адрэзала жанчына.

|| незак. адраза́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і адрэ́зваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. адраза́нне, -я, н., адрэ́званне, -я, н. і адрэ́з, -у, м. (да 1 і 2 знач.). Лінія адрэзу (па якой трэба адрэзаць).

забы́ць, -бу́ду, -бу́дзеш, -бу́дзе; -бу́дзь; -бы́ты; зак.

1. каго-што або пра каго-што, на каго-што або аб кім-чым. Перастаць помніць; страціць успамін пра каго-, што-н. З. старое (пра старое, на старое). З. і думаць пра гэта (перастаць успамінаць, спадзявацца на што-н.).

2. што, пра каго-што, аб кім-чым і з інф. Упусціць з памяці, не ўспомніць. З. адрас знаёмага. З. пра даручэнне (аб даручэнні).

3. каго-што. Пакінуць дзе-н., не захапіць з сабой па няўважлівасці. З. парасон у аўтобусе. Што я там забыў? (нашто мне там быць; няма чаго мне там рабіць; разм.).