soon

[su:n]

adv.

1) неўзаба́ве, за́раз

I will see you again soon — Неўзаба́ве мы зноў уба́чымся

2) ху́тка

as soon as possible — як мага́ хутчэ́й; пры пе́ршай наго́дзе

Why have you come so soon? — чаму́ ты прыйшо́ў так ху́тка?

I’ll be back soon — Я за́раз вярну́ся

I had (or would) sooner… — Я хутчэ́й хаце́ў бы…

3) як то́лькі

As soon as I hear, I will let you know — Як то́лькі пачу́ю, я вам скажу́

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Бара́нчыкі ’ўключыны ў лодцы’ (Маслен.). Бясспрэчна, вытворнае (семантычна) да бара́н ’баран’. Бараном называюць розныя драўляныя прылады, не толькі вялікія, але пэўнай формы (калодкі і г. д.). Гл. падрабязна Ісерлін, РЯШ, 1940, 4, 20–23.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Дапе́ра ’цяпер’, (Шатал.). Ужо ў ст.-бел. помніках доперотолькі, усяго’ (XVI ст.). Як і ўкр. допі́ро, допі́ру, запазычанне з польск. dopiero (аб якім Слаўскі, 1, 156). Гл. Булыка, Запазыч., 100; Слаўскі, там жа.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Казёлак, казёлкі ’расліна Ranunculus acer’ (Касп.). Самастойнае вытворнае ад казёл і суфіксам ак(‑ок) (улічваючы месца націску, не выключаны польскі уплыў). Магчыма, толькі лакальная адаптацыя (словаўтваральная) больш шырока вядомага козелец, гл. там і этымалогія.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ні́кпачын, нікпочын ’нядаўна, толькі што’ (жытк., Мат. Гом.; ТС). Цёмнае слова; другая частка асацыіруецца з пачынаць, параўн., напрыклад, пачынак ’пачатак’ (Мат. Гом.), або спалучэннем + /Ш чыне, г. зн. ’пасля дзеі (падзеі, акта)’, гл. чын.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Прызы́ў ’дзеянне і людзі, адначасова прызваныя ў армію’ (ТСБМ), пры́зыў ’тс’ (Растарг.), пры́заў ’прызыў (у войска)’ (Ян.), толькі мн. л. пры́звы ’служба ў арміі’ (шчуч., Сл. ПЗБ). Запазычана з рус. призы́в, дыял. при́зо́в ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ußer

1.

prp (D) акрамя́, апрача́, звыш; выклю́чна; па́-за

~ sich sein vor Frude — не по́мніць сябе́ ад ра́дасці

~ Acht lssen* — вы́пусціць з-пад ува́гі

lle ~ dir — усе́, акрамя́ цябе́

~ Lndes sein — быць за мяжо́й

~ Betreb stzen — выво́дзіць [выключа́ць] з эксплуата́цыі

2.

cj

~ dass, ~ wenn — то́лькі, хі́ба што то́лькі

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

АЎКСАТРО́ФЫ

[ад грэч. auxō вырошчваю, павялічваю + ...троф(ы)],

арганізмы (часцей мікраарганізмы), якія ў выніку мутацыі страцілі здольнасць сінтэзаваць адно з рэчываў, неабходных для іх росту (амінакіслату, вітамін, азоцістую аснову і інш.). Могуць жыць толькі на тым пажыўным асяроддзі, куды гэтае рэчыва прыўнесена. Аўксатрофы шырока выкарыстоўваюць у генет. і іншых біял. даследаваннях. Гл. таксама Прататрофы.

т. 2, с. 86

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АЦЫДАФО́БНЫЯ АРГАНІ́ЗМЫ

(ад лац. acidus кіслы + грэч. phobos страх),

арганізмы, якія развіваюцца толькі ў нейтральным і шчолачным асяроддзях. Да іх належаць, напрыклад, урабактэрыі, якія разбураюць мачавіну (добра растуць у шчолачным асяроддзі пры pH 8—9 і зусім не развіваюцца ў асяроддзі з pH ніжэй за 6), і вышэйшыя расліны — буракі, люцэрна, фасоля і інш.

т. 2, с. 162

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ВЯРЧЭ́ННЕ ў матэматыцы,

асобны выпадак руху, пры якім нерухомым застаецца не менш як адзін пункт прасторы. Пры вярчэнні на плоскасці нерухомы толькі 1 пункт (цэнтр вярчэння), у прасторы — 1 прамая (вось вярчэння). Адрозны ад зруху і люстранага адбіцця рух у прасторы атрымліваецца шляхам вярчэння вакол некаторай восі і зруху ўздоўж гэтай жа восі (вінтавы рух).

т. 4, с. 398

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)