Здольны прадбачыць будучае; праніклівы. «Чаму яно так выходзіць? — думала ідучы Аксіння. — Ці гэта я такая адкрытая, простая, ці людзі сталі вельмі ж ужо празорлівымі, — нічога ад іх не схаваеш...»Кулакоўскі.// Зоркі, пільны (пра вочы).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ашальмава́ць, ‑мую, ‑муеш, ‑муе; зак., каго.
Разм.
1. Беспадстаўна аб’явіць нягоднікам, шэльмай; зняславіць каго‑н. [Лабановіч:] — Не, брат Янка, нельга доўга заставацца на адным месцы, бо яно цябе заесць і ашальмуе. Няхай жыве вандроўніцтва!Колас.
2. Ашукаць, падмануць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ускаламу́ціцца, ‑муціцца; зак.
Стаць, зрабіцца каламутным; замуціцца (пра ваду, вадкасць). То дзьме «марапа» — вецер з поўдня, гонячы невысокія пеністыя хвалі, то раптам пачынае лютаваць шалёны «норд» і так расхвалюе мора, што яно ўскаламуціцца аж да дна.Хомчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Разве́заць ’размазаць’, ’расквэцаць’ (Янк. 1, Мат. Гом.). Прыставачнае ўтварэнне ад *ве́заць з няяснай этымалогіяй. Магчыма яно з’яўляецца фанетычным варыянтам вэ́зґаць, вэ́дзгаць ’размазваць’, ’брудзіць’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
es
1.
pron persяно́ (G séiner, D ihm, a es)
2.
pron dem гэ́та
3.
pron vimp не перакладаецца: ~ ist warm цёпла
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
падско́кваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1.Незак.да падскочыць.
2.Незак.да падскакаць.
3.Разм. Тое, што і падскакваць (у 3 знач.). А дзіцё разгулялася. Яно падскоквала на каленях у маці, цягнулася да саламянага капелюша пажылога дзядзькі.Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
про́дых, ‑у, м.
Разм. Тое, што і перадышка. — Як ты думаеш, маці, можа, варта сёлета дажынкі справіць? — Людзі нам памагалі, цурацца іх нельга... Ды ўрэшце яно — цалюткі год гаруеш, гаруеш, а продыху няма. Хоць разгавецца крыху.С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
энклі́тыка, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж.
У лінгвістыцы — слова, якое не мае ўласнага націску і стаіць пасля націскнога слова, да якога яно непасрэдна прымыкае, утвараючы разам з ім адно цэлае ў адносінах націску, напрыклад: «там жа», «згуляць бы».
[Ад грэч. enklitikós — які нахіляецца назад.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пахра́паць ’паламаць’ (Касп.). Да па‑ і храпаць ’біць ламаць’, якое з гукапераймання храп] Паводле Гараева (Доп., 1, 54), яно генетычна звязана з jкруп, хрупкий ’крохкі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ко́нсульства
(ад консул)
1) час кіравання консулаў у Стараж. Рыме ў перыяд рэспублікі і ў Францыі (1709—1804);
2) прадстаўніцтва адной дзяржавы на тэрыторыі другой дзяржавы на чале з консулам, а таксама памяшканне, якое яно займае.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)