расстано́ўка, -і, ДМ -но́ўцы, ж.
1. гл. расставіць.
2. Р мн. -но́вак. Парадак, паслядоўнасць у размяшчэнні чаго-н.
Правільная р. знакаў прыпынку.
3. Р мн. -но́вак. Кароткая паўза пры размове, пры выкананні чаго-н.
Чытаць верш з расстаноўкай.
|| прым. расстано́вачны, -ая, -ае (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
усе́сціся, уся́дуся, уся́дзешся, уся́дзецца; усе́ўся, усе́лася; уся́дзься; зак.
1. Сесці зручна ці надоўга.
У. на канапе.
У. і сядзець.
2. за што і з інф. Сеўшы, прыняцца за якую-н. справу.
У. за шыццё.
У. чытаць.
|| незак. уса́джвацца, -аюся, -аешся, -аецца і усяда́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
vórlesen
* vt (j-m) чыта́ць (уго́лас) (каму-н.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
памаўча́ць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак.
Маўчаць некаторы час. Хвіліну [хлопцы] памаўчалі, глядзелі, як скварыцца мяса. Маўр. Калі Алесь скончыў чытаць [вершы], Апейку захацелася памаўчаць, падумаць. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
оглаша́ть несов.
1. (оповещать) апавяшча́ць, абвяшча́ць; (объявлять) аб’яўля́ць; (читать вслух) чыта́ць уго́лас;
оглаша́ть резолю́цию чыта́ць рэзалю́цыю;
2. (разглашать) уст. выдава́ць, распаўсю́джваць;
3. (наполнять звуками) напаўня́ць (гу́камі, кры́кам);
пе́ние птиц оглаша́ло лес птушы́ны спеў напаўня́ў лес;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
◎ Кана́рхаць, кынаркыць ’чытаць каноны і казаць стыхіры ў царкве’, ’дакучліва і са слязьмі выпрошваць’, кынаркыньня ’вымаганне’, кынаркыла ’вымагальнік’ (Гарэц., Нас., Яўс.), канархіст(а) ’лобры спявак, пачынальнік спеваў’, ’запявала’, ’забаўнік’ (Нас.). Рус. конархать ’чытаць каноны ў царкве’, смал. ’дакучліва прасіць’, укр. канархати ’спяваць на клірасе’ ’гаварыць у нос’, ’гібець’, ст.-рус., ц.-слав. конархати. З грэч. κανοναρχώ ’чытаю каноны’ (Фасмер, 2, 307). Значэнне ’прасіць’ узнікла ў XVIII ст., калі бедныя вучні спяваннем канонаў •зараблялі сабе па пражытак (Насовіч, 229).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Леге́нда ’народнае паданне аб якой-небудзь падзеі, асобе, якое выдаецца і ўспрымаецца як імавернае’, ’вымысел, што-небудзь неверагоднае’, ’сукупнасць умоўных знакаў на карце, плане’, ’надпіс на манеце’, ст.-бел. леенда ’апавяданне’ (1646 г.), смал. легендить ’малоць лухту, бязглуздзіцу’. Запазычана са ст.-польск. мовы (Булыка, Запазыч., 186) або з с.-лац. legenda ’жыцці святых, апавяданне пра жыццё святога’ < legendus ’тое, што трэба чытаць (штодзённа) у царкве (касцёле)’ < legere ’чытаць’ (Слаўскі, 4, 114–115; Фасмер, 2, 473 з літаратурай).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
весялу́н, веселуна, м.
Разм. Вясёлы, жыццярадасны мужчына; ахвотнік павесяліцца. Гаварыць тосты і чытаць вершы Веньямін умее. Яго нават лічаць веселуном і завадатарам у кампаніях. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абхо́дчык, ‑а, м.
Рабочы, які даглядае ўчастак дарогі. Пуцявы абходчык. □ Абходчык я дарожны, Люблю людзей і свет І на дарозе кожны Чытаць умею след. Непачаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паапладзі́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак.
Апладзіраваць некаторы час. Паапладзіраваць артыстам. □ [Гаравому] паапладзіравалі,.. і ўсе заварушыліся, быццам толькі і чакалі, калі ён скончыць чытаць свой даклад. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)