...класны, ‑ая, ‑ае.
Другая састаўная частка складаных слоў, што далучаецца да лічэбніка і абазначае: а) які мае столькі класаў, колькі паказана ў першай частцы, напрыклад: васьмікласны, чатырохкласны; б) які мае такі клас, разрад, які паказаны ў першай частцы, напрыклад: першакласны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
несклада́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Просты па сваёй прыродзе, будове, выкананню і пад. Нескладаны механізм.
2. Які не з’яўляецца цяжкім для ажыццяўлення, вырашэння; няцяжкі. Нескладанае пытанне. □ Самая нескладаная аперацыя ў [панскай] Польшчы каштавала столькі, што можна было на гэтыя грошы купіць карову. Карпюк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
піро́жнае, ‑ага, н.
Адзін з відаў кандытарскіх вырабаў са здобнага цеста, звычайна з крэмам або іншай салодкай начынкай. Міндальнае пірожнае. Бісквітнае пірожнае. □ — Я хацеў бы мець столькі грошай, як ты, Юркевіч.., каб купляць вось гэтакае пітво і смачныя пірожныя. Мурашка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
плодагадава́льнік, ‑а, м.
Гадавальнік для развядзення і вырошчвання раслін. Нараўлянскія лесаводы стварылі ў сваёй гаспадарцы спецыяльныя плодагадавальнікі па вырошчванню фруктовых саджанцаў. «Звязда». Толькі адзін сад прынёс калгасу каля 300 тысяч рублёў прыбытку і яшчэ, прыкладна, столькі ж дасць калгасны плодагадавальнік. «Беларусь».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ты́льма ‘нядаўна’ (Сцяшк. Сл.). Параўн. польск. tylma, tylmo ‘чуць, ледзве не’ (Варш. сл.). Няясна; магчыма, ад зыходнага тыле ‘столькі, толькі’ (гл.), ускладненага ўзмацняльнай часціцай *‑ma (*‑mi), як у *tolьma/*tolьmi ‘вельмі шмат’, *kolьma/*kolьmi ‘як многа’, *velьma/*velьmi/*velьmo ‘вельмі’, *vьsьma ‘надта, дужа’ і інш. (ESSJ SG, 1, 320–322).
Тыльма́ ‘бабка ў каня (якую на зіму каню абразаюць)’ (ТС). Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
папаглядзе́ць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак.
Разм. Глядзець доўга, неаднаразова. Калі ён у гэтыя хвіліны прыйшоў, то няхай пачакае, няхай патрывожыцца, як яна, папаглядзіць ва ўсе бакі. Кулакоўскі. Мікульскі помніў у гэтым месцы карту на памяць. Столькі папаглядзелі ў яе, як намячалася аперацыя! Місько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэчытаты́ў, ‑тыву, м.
Напеўная размова ў вакальна-музычным творы. Пачуўся голас спевака, які не столькі спяваў, колькі гаварыў рэчытатывам. Грамовіч. // Пра манеру гаварыць нараспеў або пець, напеўна дэкламуючы. І ўрэшце Камар загаварыў. Нават не загаварыў, а нібы заспяваў журліва-тонкім рэчытатывам. Караткевіч.
[Іт. recitativo.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Quot homines, tot sententiae
Колькі людзей, столькі думак.
Сколько людей, столько мнений.
бел. Кожны чалавек свой розум мае. Кожны свайго розуму пробуе. Што галава, то і розум.
рус. Сто голов, сто умов. Что голова, то ум. У каждого Фила та своя в уме палата. Сколько голов ‒ столько умов. Друг он мой, а ум у него свой. Всяк живёт своим умом. У всякого барона своя фантазия.
фр. Autant de têtes autant d’avis (Сколько голов, столько умов).
англ. So many men, so many minds (Сколько людей, столько мнений).
нем. Soviel Köpfe, soviel Sinne (Сколько голов, столько умов). Viel Köpfe, viel Sinne (Много голов, много умов).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
мно́га, прысл.
1. У вялікай колькасці, у вялікай ступені; не мала. Лес быў вялікі і глухі, зверыны рознай ды птаства многа вадзілася. Чарнышэвіч. Гэты вечар даў многа спакою Марыне Паўлаўне. Зарэцкі. // (пры выш. ст. і з прыназ. «на»). Значна, у значнай ступені. Многа больш. На многа раней. □ На многа вёрст былі відаць з гары Адсюль палі жытоў і канюшыны. З. Астапенка.
2. Больш, чым патрэбна; лішне. Так ужо многа даставалася беднаму Цімошку з-за гэтага чорнага быка. Пападала яму ад чужых, пападала і ад сваіх. Колас.
•••
Ні многа ні мала — якраз столькі, роўна столькі (звычайна пра вялікую колькасць чаго‑н.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
набудава́ць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; зак., чаго.
Пабудаваць у вялікай колькасці. [Кацярына:] — Гэта ж я тут тры гады таму назад на торфе рабіла. Завербавалася і першы раз у жыцці выехала з.. вёскі сюды на заработкі. А цяпер вось пасёлка і не пазнаць. Столькі тут набудавалі. Сапрыка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)