ачарні́ць, ачарню, ачэрніш, ачэрніць; зак., каго-што.
1. Зрабіць чорным, афарбаваць у чорны колер.
2. перан. Узвесці паклёп, абгаварыць; зняславіць. [Паўлінка:] Гэта ж трэба ведаць, столькі мой тата на.. [Якіма] усякай дарэмшчыны пагаварыў і ачарніў, а.. [Якім] хоць бы што. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
навыраста́ць, ‑ае; зак.
1. Вырасці, стаць дарослым (пра вялікую колькасць моладзі). Тры гады не быў.. [Андрыян] у Клёнавічах і от прыйшоў на вечарынку. Здзівіўся: столькі дзяўчат навырастала! Марціновіч.
2. У знікнуць, з’явіцца ў вялікай колькасці. Навырастала дрэў. Навырастала пасёлкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узмо́р’е, ‑я, н.
Марское ўзбярэжжа, а таксама мора каля берага. Быў ціхі вечар, калі тры падарожнікі падышлі балотам да ўзмор’я. Самуйлёнак. Бацька, стары неапалітанскі рыбак, меў лодку, на якой не столькі рыбачыў, колькі катаў на ўзмор’і турыстаў. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ *Нято́, нетб ’не толькі, не столькі’: У печбры нето ракі, і язі седзяць (ТС), ’не тое, што’: uchapiu sztych da nietö paszoї, da prosta pabieh (Пятк. 2), параўн. мар.-славац. ne to, славац. nie to ’не гаворачы ўжо; не тое, каб’, рус. не то ’хаця б’, не то что ’тс’, серб.-харв. нетоА) ’тс’. З не і то (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сюрпры́з, ‑у, м.
Нечаканы падарунак. Прывязу табе .. сюрпрыз. Баранавых. // Разм. Нечаканае здарэнне; нечаканасць. Сюрпрыз неспадзяваны, А помніш столькі год: Падбілі партызаны Нямецкі самалёт. Гаўрусёў. [Сяргей:] — Манька! Паедзем да нас. Ты ж, помню, сябравала з Лідкай. Во будзе сюрпрыз!.. Давай! Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
яго́ны, ‑ая, ‑ае; займ. прыналежны.
Разм. Тое, што і яго (у 2 знач.). Зеленюка ўжо не было. У ягоным пакоі непрыкметна кінулася ў вочы халоднае бязладдзе. Зарэцкі. Хрыстафор Галубіцкі аж здзівіўся, што я столькі капаюся ў ягоных кнігах. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
...класны, ‑ая, ‑ае.
Другая састаўная частка складаных слоў, што далучаецца да лічэбніка і абазначае: а) які мае столькі класаў, колькі паказана ў першай частцы, напрыклад: васьмікласны, чатырохкласны; б) які мае такі клас, разрад, які паказаны ў першай частцы, напрыклад: першакласны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
несклада́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Просты па сваёй прыродзе, будове, выкананню і пад. Нескладаны механізм.
2. Які не з’яўляецца цяжкім для ажыццяўлення, вырашэння; няцяжкі. Нескладанае пытанне. □ Самая нескладаная аперацыя ў [панскай] Польшчы каштавала столькі, што можна было на гэтыя грошы купіць карову. Карпюк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
піро́жнае, ‑ага, н.
Адзін з відаў кандытарскіх вырабаў са здобнага цеста, звычайна з крэмам або іншай салодкай начынкай. Міндальнае пірожнае. Бісквітнае пірожнае. □ — Я хацеў бы мець столькі грошай, як ты, Юркевіч.., каб купляць вось гэтакае пітво і смачныя пірожныя. Мурашка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
плодагадава́льнік, ‑а, м.
Гадавальнік для развядзення і вырошчвання раслін. Нараўлянскія лесаводы стварылі ў сваёй гаспадарцы спецыяльныя плодагадавальнікі па вырошчванню фруктовых саджанцаў. «Звязда». Толькі адзін сад прынёс калгасу каля 300 тысяч рублёў прыбытку і яшчэ, прыкладна, столькі ж дасць калгасны плодагадавальнік. «Беларусь».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)