разбушава́цца, ‑шуюся, ‑шуешся, ‑шуецца; зак.

1. Пачаць моцна бушаваць; стаць бурным (пра стыхійныя з’явы). Пажар разбушаваўся. □ Уначы навальніца разбушавалася зноў. Карпаў. [Акіян] на другі дзень нашага плавання разбушаваўся і злосна са стогнам кідаў на цеплаход свае магутныя хвалі. Філімонаў.

2. перан. Разм. Пачаць буяніць, раз’ятрыцца. [Комлік] чакаў, што Кашын разбушуецца, учыніць скандал, але той толькі спахмурнеў на міг і падаўся ў кухню рыхтаваць закуску. Карпаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Жгаць 1 ’паліць’ (Нас.). Рус. дыял. арханг., алан., наўг., смал., кастр., вяцк., перм., свярдл., с.-урал., кіраўск. жгать ’тс’, чэш., арх. žhati ’тс’, серб.-харв. жга̏ти ’пячы’, славен. žgáti ’паліць’. Параўн. рус. жечь, жгу. Ст.-слав. жещи, жьгѫ. Прасл. *žьg‑ (з тэмай ‑a‑, у той час як у жещи яна адсутнічае, а на месцы ‑ь‑ выступае ‑е‑). Лічаць, што з і.-е. *dheg​u̯h‑ ’гарэць’: літ. degù, ст.-інд. dāha‑h ’пажар, спёка’, авест. daχša ’пажар’ і інш. Покарны, 1, 240–241; Фасмер, 2, 38; Траўтман, 49; Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 289; Махэк₂, 727; Брукнер, 663–664. Скок (3, 674–675) тлумачыць узнікненне слав. *geg‑ з *deg‑ асіміляцыяй. Корань *deg‑ адлюстраваны ў дзёгаць (магчыма, з балт.) гл. Фасмер (2, 38) лічыць менш верагодным зробленае Шэфтэловіцам (ZfIndIr, 2, 271) супастаўленне са ст.-інд. jañj ’асвятляць, гарэць’, ст.-ісл. kvekva ’запальваць’ і зробленае Зубатым (Studie, I, 1, 127) дапушчэнне, што *geg‑ звязана з лат. dzedzite ’поле пад папар’. Але Зубаты (Studie, 1, 2, 142) імкнуўся растлумачыць форму *žeg‑ паралеллю з *žegrati. Так ці іначай паходжанне кораня *žeg‑, *žьg‑ не можа лічыцца вырашаным канчаткова. Параўн. жага, жыгаць, жэгаць.

Жгаць 2 (Нас.). Гл. джгаць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

абня́ць

1. гл абдымаць;

2. (пра пажар і г. д) ergréifen* vt, erfássen vt;

абня́ць по́зіркам überblícken vt, mit den Áugen überflíegen*;

абня́ць кале́ні рука́мі die Hände um die Knie schlíngen*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

niedopałek

niedopał|ek

м.

1. акурак; недакурак;

pożar z powodu ~ka — пажар з-за акурка;

2. агарак;

3. галавешка

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

вы́каціць сов.

1. в разн. знач. вы́катить;

в. бо́чку — вы́катить бо́чку;

в. калёсы на двор — вы́катить теле́гу на двор;

2. перен., разг. уничто́жить;

пажа́р ~ціў палаві́ну вёскі — пожа́р уничто́жил полови́ну дере́вни

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

папярэ́дзіць сов.

1. опереди́ть, обогна́ть;

2. предупреди́ть;

п. аб небяспе́цы — предупреди́ть об опа́сности;

3. предотврати́ть, предупреди́ть;

п. пажа́р — предотврати́ть (предупреди́ть) пожа́р;

4. (сделать что-л. раньше кого-, чего-л.) предупреди́ть, опереди́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

перакіда́цца

1. (распаўсюджвацца) sich verbréiten; übergreifen* vi (пра пажар і г. д. auf A);

2. (перакульвацца) úmfallen* vi (s); úmstürzen vi (s); kéntern vi (s) (пра судна); úmkippen vi (s) (пра экіпаж)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Factu scintillae fit saepe perustio villae

Часта маленькая іскрынка дашчэнту спальвае дом.

Часто маленькая искорка дотла сжигает дом.

бел. 3 малой іскры бывае вялікі пажар. Малым пачалося, а вялікім кончылася.

рус. Малая искра города поджигает. От малой искры большой пожар бывает. От искры Москва загорелась. От копеечной свечки Москва сгорела. Мала искра, да великий пламень. От искры сыр-бор загорелся.

фр. Petite étincelle engendre grand feu (Маленькая искра порождает большой пожар).

англ. A little spark kindles a great fire (Из маленькой искры разгорается большой огонь).

нем. Aus einem Funken wird oft ein großes Feuer (Из одной искры разгорается большой огонь). Kleine Löchlein machen Schiff voll Wasser (В корабль и через мелкие пробоины полно воды натечёт).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

узмацні́цца, узмацня́цца sich verstärken; sich stéigern; (an Kraft, an Stärke, an Gewált) zúnehmen* vi, héftiger wérden; sich verschärfen, sich zúspitzen (абвастрыцца); ánwachsen* vi (s) (пра вецер, буру); um sich gréifen* (пра эпідэмію, пажар)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

закуры́ць ​1, ‑куру, ‑курыш, ‑курыць; зак., каго-што.

Пакрыць сажай; задыміць, закуродыміць. — Цябе ж тут закурыць, матка родная не пазнае, — сказаў машыніст. Арабей. Нябёсы над краем пажар закурыў. Вялюгін.

закуры́ць ​2, ‑куру, ‑курыш, ‑курыць; зак.

1. што, чаго і без дап. Запаліўшы папяросу, люльку, пачаць курыць, зацягнецца дымам. Закурыць махоркі. Хацець закурыць. □ Дзед закурыў люльку і доўга кашляў ненатуральным кашлем. Якімовіч.

2. Пачаць курыць, стаць курцом.

3. Пачаць курыць (у 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)