Засці́гнуць ’раптоўна захапіць, застаць’. Рус. застигнуть, укр. засти́гти, засти́гну, польск. zaścignąć, чэш. zastihnouti, славац. zastihnúť ’тс’, славен. zastígniti ’дацягнуць’, балг. застѝгна ’дагнаць, застаць’. Ст.-рус. застичи, застиг‑ ’знайсці, застаць’ (XVI ст.), ст.-бел. застичи ’тс’ (Скарына). Прасл. прэфіксальны дзеяслоў. Прасл. stignǫti звязана (з чаргаваннем галоснага) з сцёжка (гл.), узыходзіць да і.-е *steigh‑ ’ісці, падымацца’, літ. staigà ’знянацку’, лат. stiga ’след’, ням. steigen ’уздымацца’ і інш. Покарны, 1, 1017–1018; Фасмер, 3, 780.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

заразлівы, ‑ая, ‑ае.

1. Тое, што і заразны (у 1 знач.).

2. перан. Які лёгка перадаецца іншым, пераймаецца іншымі. Часамі ўдавалася. .. [Янку Тукалу] разварушыць, і тады ён рабіўся вясёлым, жартлівым, здольным усіх захапіць сваімі жартамі і смяяўся такім заразлівым смехам, што нельга было не паддацца яму. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пазахопліваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

Захапіць усіх, многіх або ўсё, многае. Пазахопліваць палонных. Пазахопліваць зброю. // Апярэдзіўшы каго‑н., заняць для сябе ўсё, многае. Пакуль Мілана недзе ў спальні прычэсвалася, лепшыя месцы пазахоплівалі іншыя госці, і Будыкам мімаволі прыйшлося мясціцца на краі стала. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фуражыр, ‑а, м.

1. Асоба, у абавязкі якой уваходзяць нарыхтоўка, захоўванне і выдача фуражу. Фуражыр калгаса. Фуражыр эскадрона. ▪ Муж, Федзя, працуе фуражырам на ферме, працадні яму ідуць кожны дзень. Палтаран.

2. Уст. Ваеннаслужачы, які прызначаўся для нарыхтоўкі фуражу. Захапіць у палон фуражыраў ворага.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

закруціць​1 дзеяслоў | закончанае трыванне

  1. Круцячы, завіць, загнуць, заламаць або завязаць чым-н.

    • З. вусы.
    • З. рукі.

  2. Абматаць вакол чаго-н.

    • З. хустку на галаву.

  3. Загарнуць у што-н., абматаць чым-н.

    • З. дзіця ў коўдру.

  4. Круцячы, зашрубаваць, закрыць.

    • З. гайку.
    • З. кран.
    • Закруціць галаву каму (размоўнае неадабральнае) — моцна захапіць, пазбавіўшы здольнасці цвяроза разважаць.
    • З. галаву дзяўчыне.

|| незакончанае трыванне: закручваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

авалодаць дзеяслоў | закончанае трыванне

  1. Узяць сілай, захапіць, завалодаць.

    • А. крэпасцю.

  2. пераноснае значэнне, кім-чым. Падпарадкаваць сабе, надаць чаму-н. патрэбны кірунак.

    • А. увагай.
    • А. сабой (вярнуць страчанае самавалоданне, супакоіцца).

  3. пераноснае значэнне, кім-чым. Ахапіць, апанаваць (пра стан, думкі, пачуцці).

    • Стома авалодала ўсім целам.

  4. пераноснае значэнне, чым. Трывала засвоіць што-н., вывучыць.

    • А. замежнай мовай.
    • А. прафесіяй.

|| незакончанае трыванне: авалодваць.

|| назоўнік: авалоданне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

zająć

зак.

1. заняць; захапіць;

zająć miejsce — заняць месца;

zająć dużo czasu — заняць шмат часу;

2. заняць; забавіць; захапіць; паглынуць;

zająć gości — заняць гасцей;

zająć uwagę — паглынуць увагу

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

заняць дзеяслоў | закончанае трыванне

  1. Запоўніць сабой якую-н. прастору, прамежак часу.

    • Кнігі занялі ўсю паліцу.
    • Гэта работа зойме ў нас дні два.

  2. Размясціцца дзе-н. і уступіць куды-н., авалодаўшы чым-н.

    • З. месца ў вагоне.
    • З. кватэру.
    • Полк штурмам заняў варожы гарнізон.
    • З. крэпасць.

  3. пераноснае значэнне: Зацікавіць, цалкам захапіць.

    • Мяне заняла гэта работа.

  4. Даць работу, занятак каму-н.

    • З. на ўроку ўсіх вучняў.
    • З. гасцей размовамі.

  5. У спалуч. з некаторымі назоўнік: заняць пасаду.

    • З. вакансію.
    • З. месца малодшага навуковага супрацоўніка.
    • З. кафедру ў інстытуце (г. зн. месца загадчыка кафедры).

  6. Захапіць, збіраючы ў адно месца і гонячы куды-н. (пра жывёлу).

    • З. статак і гнаць дадому.

  7. Распачаць.

    • З. шырокі пракос.
    • Дух заняло (размоўнае) — стала цяжка дыхаць ад чаго-н. (хвалявання, хуткага руху і пад.).
    • Мову заняло каму — страціў здольнасць гаварыць.

|| незакончанае трыванне: займаць.

|| назоўнік: заняцце.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

паланіць, ‑ланю, ‑лоніш, ‑лоніць; зак. і незак., каго-што.

1. Захапіць, узяць у палон. Зграя варожая злева і справа Іх паланіла для жорсткай расправы. Звонак. // Заваяваць, захапіць якія‑н. землі, краіны і пад. У кожным слове Соніных бацькоў гучала нянавісць да чужынцаў, якія паланілі родны край. Новікаў.

2. перан. Прывабіўшы, падпарадкаваць свайму ўплыву. Хацеў знайсці да ісціны ключы, А паланілі формулы і словы. Грахоўскі. Сэрца стала паслухмяным, — любы словам паланіў. Машара. // Зачараваць. Спявалі [дзяўчаты] зладжана, прыгожа, але асабліва паланіў адзін цудоўны голас. Шамякін. Хутка песні і вясёлая музыка паланілі атрад. Лынькоў.

3. Разм. Ахапіць, запоўніць сабой. Водбліскі цямнелі, гаслі, знікалі і зноў успыхвалі з новаю сілай, паланілі ўсё неба. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

grip​2 [grɪp] v.

1. сціска́ць; хапа́ць; хапа́цца; хвата́ць; хвата́цца;

He gripped my hand. Ён сціснуў мне руку.

2. aхапі́ць, захапі́ць (перан.);

Fear gripped them. Iх ахапіў страх;

The violinist gripped the audience. Ігра скрыпача захапіла слухачоў.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)