Ру́шыцца ’скрануцца з месца, пачаць рух’, ’накіравацца’, ’абвальвацца’, ’разбурацца’ (ТСБМ), ’пачаць рух’, рушыць (ТСБМ), рушэнне ’паход’ (Гарэц. 1). Укр. ру́шити, руша́ти ’рухаць, варушыць’, рус. ру́шить ’разбураць’, польск. ruszyć ’рушыць, крануцца’, н.-луж. rušowaś ’бушаваць, шумець’, чэш. rušiti ’турбаваць (каго-небудзь), парушаць (цішыню)’, славац. rušiť ’крануцца, рушыць’, славен. rúšiti ’трэсці, калаціць, зносіць’, серб.-харв. ру̏шити ’разбураць’, балг. ру́ша ’тс’, ст.-слав. роушити ’тс’. Звязваюць з рух (гл.) і ў якасці індаеўрапейскіх адпаведнікаў прыводзяць літ. raũsti, rausiù, rausiaũ ’рыць, капацца’, лат. ràust, ‑šu, ‑su ’разграбаць, месці’, літ. rausis ’пячора’, rūỹs, rūsas ’пограб’, ст.-ісл. rúst ’руіны, разбураная сцяна’ і інш. (Фасмер, 3, 525). Борысь (528) узводзіць да *rušiti [< *ruchi‑ < *rou̯s‑ī‑] ’надаваць рух, папіхаць, рушыць, парушаць’, вытворнае ад незахаванага прасл. *rusti ’рыць, капаць, пераварочваць, парушаць (напрыклад, зямлю)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Prius quam incipias, consulto, et ubi consulueris, mature factu opus est
Перш чым пачаць, абдумай, калі абдумаеш, варта паспяшыць.
Прежде чем начать, обдумай, когда обдумаешь, следует поторопиться.
бел. Каш раіш суседу, то абмазгуй да следу. У разумней галавы сто рук.
рус. Думай медленно, работай быстро. Решай не торопясь, решишь, не медли. Не спеши языком, торопись делом. Сперва думай, а принялся, так делай.
фр. Réfléchir à deux fois (Поразмыслить/подумать дважды).
англ. Think before you leap (Думай прежде, чем прыгать).
нем. Erst wägen, dann wagen (Сначала взвесить, затем решиться). Geht Überlegung vor, folgt keine Reue nach (Если предшествует обдумывание, то не последует раскаяние).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
пазаво́дзіцца, ‑дзіцца; ‑дзімся, ‑дзіцеся, ‑дзяцца; зак.
1. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.). Завесціся, з’явіцца, узнікнуць — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае. Пазаводзілася жывёла ў гаспадарцы.
2. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.). Пачаць дзейнічаць — пра ўсе, многія механізмы. Маторы пазаводзіліся.
3. перан. Разм. Пачаць бойку, спрэчку — пра ўсіх, многіх.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ацверазе́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее і ацвяро́зець, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Стаць цвярозым пасля ап’япення. // перан. Пачаць цвяроза думаць, разважаць, вырашаць пытанні.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
забра́згаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Пачаць бразгаць. // Бразнуць некалькі раз запар. Забраэгалі дзверы, і дзве постаці пайшлі паволі на вуліцу. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
забурэ́ць, ‑эе; зак.
Разм.
1. Пачаць бураць, стаць бурым. Жыта забурэла.
2. Паказацца, вылучыцца сваім бурым колерам (пра што‑н. бурае).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
забу́хкаць, ‑ае; зак.
Разм. Пачаць бухкаць. Забухкалі гранаты, застрачылі кулямёты і аўтаматы, ўдарылі вінтоўкі. Шалёная страляніна злілася ў суцэльны гул. Курто.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
загрукаце́ць, ‑качу, ‑каціш, ‑каціць; зак.
Пачаць грукацець. // Прагрукацець. Раптам загрукацелі дзверы, і на парозе паявіўся чалавек з нашай на плячах. Марціновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заказыта́ць 1, ‑зычу, ‑зычаш, ‑зыча; зак., каго.
Разм. Змучыць казытаннем. Заказытаць да паўсмерці.
заказыта́ць 2, ‑зычу, ‑зычаш, ‑зыча; зак.
Пачаць казытаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
закалаці́цца, ‑лачуся, ‑лоцішся, ‑лоціцца; зак.
Пачаць калаціцца. // Скалануцца некалькі разоў запар. Сціснуты, нібы абцугамі, Арсень сутаргава закалаціўся і паступова заціх. Нядзведскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)