Ме́жды ’паміж’ (Жд. 1, Ян.; смарг., Сл. ПЗБ), ме́жду, мі̂е́жду, мі́жду ’тс’ (Бяльк., ТС, Сл. ПЗБ), мі́жды (кліч., Жыв. сл.; пух., Сл. ПЗБ; ушац., Нар. лекс.), мі́жда ’тс’ (Ян., Нар. Гом., Бяльк.). Укр. міждо, міжда ’тс’ рус. между, пск. межды, смал., арл., перм. ме́жда, межда́, ст.-рус. между (междю) і междо, межды, межди. Запазычаны з ц.-слав. междоу, якое са ст.-слав. междоу ’тс’ — старая форма меснага склону парнага ліку (medju) лексемы medja > мяжа́ (гл.). Параўн. таксама меж (Карскі 2-3, 431; Бернекер, 2, 31; Фасмер, 2, 592; ESSJ SG, 1, 108–110). Мена канчаткаў абумоўлена, відаць, рознымі прычынамі: пераразлажэннем прыназоўніка на меж і да, кантамінацыяй форм міжы і между ці ўспрыманнем канчаткаў ‑да, ‑ды як даўніх часціц прыслоўяў і прыназоўнікаў прасл. da/de/du/dy. Сюды ж мікратапонімы міждарожжа, (па)міждурэчча, паміждарэчча (слаўг., Яшк.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
квас (род. ква́су) м. квас;
хле́бны к. — хле́бный квас;
◊ перабіва́цца з хле́ба на к. — перебива́ться с хле́ба на квас;
быў к., ды не было́ вас — погов. бы́ло де́ло, да не́ было де́да
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паваражы́ць сов.
1. погада́ть, поворожи́ть;
п. на ка́ртах — погада́ть (поворожи́ть) на ка́ртах;
2. перен., разг. поколдова́ть;
3. (сделать предположение) погада́ть;
пагавары́лі, ~жы́лі, ды так і разышлі́ся — поговори́ли, погада́ли, да так и разошли́сь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
лень ж.
1. ляно́та, -ты ж.; гульта́йства, -ва ср.;
2. безл., в знач. сказ. / мне (ему́) лень мне (яму́) не хо́чацца; или же переводится личными формами от глаг. ленава́цца;
на́до бы пойти́, да лень трэ́ба б пайсці́, ды не хо́чацца (ды ляну́юся);
◊
все, кому́ не лень усе́, каму́ (то́лькі) хо́чацца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пазбіра́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Сабраць, сканцэнтраваць у адным месцы ўсіх, многіх або ўсё, многае. [Рыль:] — Людзі, дзядзька Рыгор, ёсць. Пазбіраць іх толькі трэба ды на добрую дарогу паставіць ды даць ім добрага камандзіра. Колас.
2. Падабраць, падняць усё тое, што ўпала, рассыпалася і пад. [Фаня:] — Трэба гэты гарох пазбіраць, а то тут можна ўпасці. Чорны. // Падабраўшы, скласці ў адно месца ўсё, многае. [Маці] схадзіла на гарод, пазбірала ў адну кучу альховыя тычкі, якімі падпірала ўлетку фасолю. Чыгрынаў. І калі хлопцы пазбіралі ды спалілі ўсё бліжэйшае галлё, тады толькі яны наваліліся на зямлю і паснулі. Маўр.
3. Скласці, саставіць з розных частак многа чаго‑н. Пазбіраць станкі.
4. Размясціць у выглядзе складак, зборак што‑н. або ўсё, многае. Пазбіраць складкі на сукенцы.
5. і чаго. Збіраць што‑н. на працягу нейкага часу. Пасля трэцяга ўрока ўся школа пайшла на высокі бераг пацешыцца з прыгажосці яснага дня, пазбіраць грыбоў. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
естество́ ср.
1. (основная сущность) книжн. і́снасць, -ці ж.; (существо) су́тнасць, -ці ж.;
2. (природа, всё живое) уст. прыро́да, -ды ж., нату́ра, -ры ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
затра́вка ж.
1. горн., техн. запа́л, -ла м.;
2. перен., охот. (приманка) прост. прына́да, -ды ж.;
◊
на затра́вку для пача́тку;
сде́лать затра́вку зрабі́ць пача́так.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вознагражде́ние ср.
1. (действие) узнагаро́джанне, -ння ср.; неоконч. узнагаро́джванне, -ння ср.;
2. (награда) узнагаро́да, -ды ж.; (плата) пла́та, -ты ж.; (благодарность) аддзя́ка, -кі ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
до́лжность ж. паса́да, -ды ж.; (служба) слу́жба, -бы ж.; (обязанность) абавя́зкі, -каў;
вре́менно исполня́ющий до́лжность часо́ва выко́нваючы абавя́зкі;
вступа́ть в до́лжность уступа́ць на паса́ду.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прише́лец м. прышэ́лец, -льца м.; (с оттенком пренебрежения) пры́хадзень, -дня м.; разг. прыблу́да, -ды ж.; (чужак) чужы́нец, -нца м., чужані́ца, -цы м. и ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)