мах 1, ‑у, м.
Адзін хуткі рух у паветры чым‑н., узмах. Явіч рушыў ужо ў дарогу, як чалавек прывітальным махам рукі спыніў яго. Чорны. // У спорце — адзін рух нагой, рукой або корпусам уперад, назад або ўбок.
•••
Адным махам; за адным махам — адразу, за адзін прыём, адначасова. [Калюгін:] — Вядома, да новай спецыялізацыі адным махам не пяройдзеш. Дуброўскі. [Андрэй:] — А то някепска было б за адным махам знесці і мой домік. Шахавец.
Даць маху гл. даць.
З усяго маху — размахнуўшыся, з усяе сілы.
мах 2, выкл.
Разм. Ужываецца для абазначэння хуткага руху (ад дзеясл. махнуць — махаць). Тут .. [варона] крыламі — мах, мах! І, як бачыш, каля лісіцы апынулася. Казка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ante tubam trepidas
Дрыжыш яшчэ да гука трубы.
Дрожишь ещё до звука трубы.
бел. Баязліваму адзін пень за тры ваўкі здаўся. Баязліваму адзін корч ‒ мядзведзь.
рус. У страха глаза велики. Трясётся как лист на осине. Трусливому зайке и пенёк волк.
фр. Trembler comme une feuille (Дрожать как листок).
англ. To be afraid of one’s own snadow (Бояться своей тени). Foolish fear doubles danger (Глупый страх удваивает опасность).
нем. Die Furcht hat tausend Augen (У страха тысяча глаз).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
пана́длівы, ‑ая, ‑ае.
Які панадзіўся рабіць што‑н. непажаданае, лёгка паддаецца на што‑н. непажаданае. Панадлівы хадзіць у шкоду. □ [Домна:] — Два пеўні ёсць — адзін дужа панадлівы ў грады. Гроднеў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
панаксамі́т, ‑у, М ‑міце, м.
Тонкі аксаміт з бліскучай паверхняй, якая атрымліваецца ў выніку начосу ворсу ў адзін бок. [Таццяна:] — Скажыце, Зіна, мне будзе да твару чорны панаксаміт? Васілёнак.
[Ад фр. panne — сорт матэрыі, які нагадвае аксаміт і слова аксаміт.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
павіта́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Павітаць адзін аднаго пры сустрэчы; паздароўкацца. Мужчыны моўчкі павіталіся за рукі. Дуброўскі. Мікодым увайшоў у пакой, ціха павітаўся, не адыходзячы ад парога. Марціновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
намілава́цца, ‑луюся, ‑луешся, ‑луецца; зак.
Разм. Налюбавацца адзін на аднаго, палашчыцца. [Раман:] — Івана толькі Кавалевіча шкода і маладзіцу яго. Не нацешыліся, не намілаваліся яшчэ, а ўжо, бедная, удав[а]. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прытно́м, прысл.
Абл. Непасрэдна адзін за адным, без перапынку; запар. А рыжы хлопчык пры камінку Чытае тонкім галаском Пра царскі дом, хістанні рынку, Без выбару, усё прытном. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пападу́маць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм. Думаць доўга, неаднаразова. Распрануўшыся, [Міхаленя] кінуў шынель на спінку ложка, азірнуўся. — Так і ляжаў адзін у палаце? — Але... Страшэнны сум. Затое пападумаў. Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кільва́тэр, ‑а, м.
Струмень вады па лініі кіля ззаду судна, якое рухаецца.
•••
У кільватэр; у кільватэры — адзін за адным, тым жа курсам, па адной лініі (пра рух суднаў).
[Гал. kielwater.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ко́нна, прысл.
Вярхом, на кані. Адзін за адным ехалі і конна, і на вазах. Якімовіч. Вайтовіч конна аб’язджаў цяпер палеткі, сам наглядаў, дзе як і што робіцца. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)