Пасабі́ць, пасо́біць, пасо́біці, пособы́ты ’дапамагчы’ (Грыг., Касп., Бяльк., Др.-Падб., Бір., Сл. ПЗБ; бялын., Янк. Мат.), пасобнік ’памочнік’, пасоба, пасобка ’дапамога’ (Нас., Касп.). Укр. пособити ’дапамагчы’, рус. пособить ’тс’, пособие ’дапамога’, серб.-харв. пособа ’тс’, ст.-слав. пособие ’дапамога ў вайне’, ’саюзнікі’, ст.-чэш. zpósobiti, чэш. (z)působit, славац. pôsobiť ’дзейнічаць, выклікаць (радасць, смутак і інш.), рабіць (уражанне), працаваць у якасці каго-н.’ Утвораны ад выразу po sobě ’рабіць нешта ў належным парадку, упарадкаваць адзін за адным’ (Міклашыч, 331; Голуб-Копечны, 306; Голуб-Ліер, 406; Фасмер, 3, 340). Махэк₂ (500) мяркуе, што спачатку ст.-чэш. zpósobiti было вайсковым тэрмінам, абазначаўшым ’ставіць, складаць адзін за адным’. Няясна, аднак, як развілося значэнне ўсх.- і паўд.-слав. лексем.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прасна́к, прасно́к, прасну́шка, прасня́к, прасны́к, прысне́к ’тоўсты блін з прэснага цеста’ (ТСБМ, Гарэц., Шат., Касп., Др.-Падб., Сцяшк. Сл., Сл. ПЗБ, Мат. Гом., Сл. Брэс.), ’ляпёшка з хлебнага цеста’ (Бяльк.). Больш падрабязна аб значэннях слова і іх лакалізацыі гл. Вештарт, Лекс. Палесся, 115. Слова мае агульнаславянскае распаўсюджанне: укр. прісня́к ’праснак, пірог з прэснага цеста’, рус. прасня́к, пресно́к ’прэсны хлеб, пірог, ляпёшка’, польск. przaśnik, przaśniak ’прэсны хлеб’, чэш. přesňak ’ляпёшка з няквашанага цеста’, серб.-харв. prèsnik, пре́снац, пре́сница ’прэсны хлеб; прэснае салодкае пячэнне’, славен. presnec ’сквашаны хлеб’, балг. пресни́к ’прэсны хлеб’, макед. праснег, преснец, пресник ’від пірага з падсушаных каржоў, складзеных адзін на адзін’. Суфіксальныя дэрываты ад *prьsnъ ’прэсны’ (гл. Вештарт, там жа). Параўн. таксама апрэспік.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
oneself [wʌnˈself] pron. fml
1. сябе́, сабе́;
do smth. for oneself рабі́ць што-н. для сябе́;
talk to oneself размаўля́ць з самі́м сабо́ю;
hurt oneself уда́рыцца, вы́цяцца, сту́кнуцца;
see smth. for oneself ба́чыць на свае́ во́чы, перако́нвацца
2. сам; сама́; само́;
one has to do it oneself трэ́ба зрабі́ць гэ́та само́му
♦
(all) by oneself
1) адзі́н, сам, без дапамо́гі;
2) адзі́н, у адзіно́це, у само́це;
be oneself быць у нарма́льным ста́не (фізічным і маральным); быць самі́м сабо́й
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
other [ˈʌðə] pron.
1. другі́, яшчэ́ (адзі́н);
each other адзі́н аднаго́;
Where are the others? Дзе астатнія?
2. другі́, і́ншы;
in other words іна́чай ка́жучы
♦
the other day гэ́тымі дня́мі, на гэ́тых днях; няда́ўна, не так даўно́;
every other day праз дзень, ко́жныя два дні;
none other than ніхто́ і́ншы як;
no one other than she ніхто́, акрамя́ яе́;
I donʼt know any French people other than you. У мяне няма іншых французскіх знаёмых, акрамя цябе.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Vórdermann
m -(e)s, -männer
1) які́ стаі́ць напе́радзе (тс.вайск.)
auf ~ stéhen* — стая́ць адзі́н за адны́м
auf ~ tréten* — стаць адзі́н за адны́м
den ~ überspríngen* — апярэ́дзіць каго́-н.; атрыма́ць што-н. [дабі́цца чаго́-н.] без чаргі́
2) старэ́йшы (званнем, рангам, пасадай і г.д.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
адно́.
1. ліч., гл. адзін.
2. часц. абмежавальная. Толькі, выключна (разм.).
Дзеці цэлы дзень а. гуляюць.
3. часц. ўзмацн. Узмацняе нечаканасць, раптоўнасць наступлення дзеяння (разм.).
Гляджу — а. ж зноў паваліў снег.
4. злуч. супраціўны. Злучае члены сказа і сказы з адносінамі неадпаведнасці (разм.).
Дом добры, а. што халодны.
5. злуч. далучальны. Далучае сказы, якія дапаўняюць або ўдакладняюць выказаныя раней думкі (разм.).
Ягад многа, а. еш на здароўе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
абабе́гчы, абабягу́, абабяжы́ш, абабяжы́ць; абабяжы́м, абабежыце́, абабягу́ць; абабе́г, -гла; абабяжы́; абабе́ганы; зак., каго-што.
1. без дап. Бягом зрабіць круг вакол каго-, чаго-н.
А. гумно.
А. вакол дома.
2. Бегучы, абмінуць каго-, што-н.
Абабег нас толькі адзін спартсмен.
3. Паспешліва, бегаючы, пабываць у многіх, у розных месцах.
А. ўсіх суседзяў.
4. перан. Хутка распаўсюдзіцца, стаць вядомым.
Навіна абабегла ўсю вёску.
|| незак. абабяга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ку́ча, -ы, мн. -ы, куч, ж.
1. Вялікая колькасць чаго-н. сыпкага або якіх-н. прадметаў, у беспарадку наваленых адзін на другі.
К. пяску.
К. камення.
2. Скапленне людзей, жывёл.
К. народу.
Авечкі збіліся ў кучу.
3. Мноства, вялікая колькасць (разм.).
К. кніг.
К. непрыемнасцей.
К. грошай.
К. дзяцей.
|| памянш. ку́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
лоб, ілба і (пасля галосных) лба, мн. ілбы́ і (пасля галосных) лбы, ілбо́ў (лбоў), м.
Верхняя надвочная частка твару чалавека або морды жывёлы.
Адкрыты л.
◊
Лоб у лоб (разм.) — насустрач адзін аднаму ісці, сыходзіцца і пад.
У лоб —
1) з фронту, франтальным ударам.
Атакаваць праціўніка ў л.;
2) залішне прамалінейна (разм.).
Спытаць у л.
|| памянш. лабо́к, -бка́, мн. -бкі́, -бко́ў, м.
|| прым. ло́бны, -ая, -ае.
Лобная косць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
праміну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні; зак.
1. каго-што. Прайсці, праехаць міма каго-, чаго-н.
П. вёску.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прайсці, мінуць (пра час, здарэнні і пад.).
Прамінуў яшчэ адзін дзень.
3. што. Зрабіць пропуск у чым-н.
П. радок.
4. перан., каго-што. Прапусціць, абысці.
Яго прозвішча выпадкова прамінулі.
Нельга п. гэтага пытання.
|| незак. праміна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)