◎ Не́цяг ’вераценнік вялікі’ (пін., Веснік БДУ, 1981, 1, 26), нэцяг ’балотная птушка зуй’ (Дразд.), нецег ’кулік’ (брагін., Мат. Гом.). Відаць, адлюстроўвае характэрныя звычкі ці паводзіны птушкі (параўн., Антропаў, Веснік БДУ, 1981, 1, 26), параўн. цяга ў мове паляўнічых і пад., або характарызуе яе, параўн. укр.нетяга ’бедны, бядняк’, рус.нетяга ’слабасць, недастатковая цяга паветра (у печы)’, ст.-рус.нетягъ ’лянівы, гультаявата (да тягнути ’нести повинности’, гл. Варбот, Словообр., 68–69) і пад. Да цягнуць (гл.), параўн. няяснае ц.-слав. нетАГь (ESSJ SG, 2, 447) і слонка ’вальдшнеп’ з роднасным літ.slinkas ’лянівы! (Голуб-Копечны, 339).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэ́ўнасць ’пачуццё сумнення ў чыёй-небудзь вернасці’ (ТСБМ), рэ́ўносць ’рэўнасць, зайздрасць, цяга’ (ТС). Укр.ревнощі, ревність, рус.ревность, серб. і харв.ре́вно̑ст ’старанне’, балг.ревност ’рэўнасць’. Прасл.*rьvьnostь вытворнае ад *rьvьnь (БЕР, 6, 200). Гл. раўнівы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
графама́нія
(ад графа- + манія)
цяга да пісання літаратурных твораў у асоб, пазбаўленых таленту.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Vórliebe
f - (für A) ця́га, схі́льнасць (да каго-н., чаго-н.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
сады́зм, ‑у, м.
1. Палавая ненармальнасць, якая праяўляецца ў жаданні мучыць асобу другога полу, каб задаволіць сваё палавое пачуццё.
2.перан. Заўзятая цяга да жорсткасці, катаванняў; задавальненне ад чужых пакут. Ён, вядома, бязлітасны, гэты мужык [Клопікаў]. Ён наводзіць жах на турэмных насельнікаў сваім садызмам.Лынькоў.
[Ад імя французскага пісьменніка 18 ст. маркіза дэ Сад.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
sensual
[ˈsenʃʊəl]
adj.
1) пачуцьцёвы
sensual pleasures — пачуцьцёвыя асало́ды
2) палавы́(напр.ця́га); юрлі́вы (пра асо́бу)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Ма́нія1 ’псіхічны стан’, ’незвычайная цяга, слабасць да чаго-небудзь’ (ТСБМ). З польск.mania ’тс’ або з рус.мания (Крукоўскі, Уплыў, 88), якія з лац.mania < ст.-грэч.μανία ’шаленства’, ’захапленне, цяга’ < μαίνομαι ’шалею, вар’яцею’ (Брукнер, 322; Фасмер, 2, 569). Сюды ж манья́к, ст.-бел.маньякъ ’шалёны’, якое з с.-лац.maniacus ’тс’.
Ма́нія2 ’здань, прывід’ (Ян.). Укр.манія́ ’тс’, рус.паўн., усх., перм.манья́ ’прывід (звычайна ў выглядзе старой кволай жанчыны)’, варон., паўд., зах.манья́к ’прывід, які з’яўляецца перад жнеямі’, тул. ’злы дух у выглядзе знічкі’. У выніку кантамінацыі мана́ (< мані́ць) і ма́нія1. Гл. таксама маняя́.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Інсты́нкт ’неўсвядомленая цяга, імкненне да чаго-н.’, ’чуццё, прадчуванне чаго-н.’ (ТСБМ), инсты́кт ’унушэнне’, ’цяга, унутранае пабуджэнне’ (Нас.). Ст.-бел.инстинктъ, инстиктъ, инстынктъ ’пабуджэнне, чуццё’ (1620 г.) (Булыка, Лекс. запазыч., 136; Гіст. лекс., 108). Запазычанне з лац.instinctus ’пабуджэнне’ праз польск.instynkt (XVII ст.). Рус.инсти́нкт у XVIII ст. праз нямецкую (Фасмер, 2, 135; Шанскі, 2, I, 87). Памылковае дапушчэнне аб запазычанні з рус. у пачатку XX ст. (Гіст. лекс., 252, 272; Крукоўскі, Уплыў, 77), паколькі слова зафіксавана ў ст.-бел. мове і лексікаграфічных крыніцах XIX ст., аднак замацаванне слова ў навуковай тэрміналогіі адбылося, безумоўна, пад рускім уплывам; параўн. таксама націск.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
наркама́нія
(н.-лац. narcomania, ад гр. narke = аняменне + mania = вар’яцтва)
хваравітая цяга да наркотыкаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)