◎ На́хлесткі ’падоўжныя бакавыя планкі, што насаджваюцца на капылы ў санях’ (Сл. ПЗБ), параўн. рус.нахлёстка ’верхняя падоўжная планка ў возе ці планка, што набіваецца на капылы ў санях’. Да хлястиць ’біць’, нахлястиць ’набіць’, параўн. у нахлёст ’зверху, наверх (набіць, накласці і інш.)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
уве́рх, прысл.
1. У вышыню, увысь; у напрамку да верхняй часткі чаго-н.
Полымя ўзвіваецца ў.
Сцежка вяла ў. на ўзгорак.
2. Унутраным бокам наверх ці ніжняй часткай прадмета ўгору.
Вывернуць кажух у. шэрсцю.
На беразе ляжала лодка ў. дном.
3. У напрамку да вытоку ракі, супраць цячэння.
У. па Дняпры.
◊
Уверх дном (разм.) — не так, як трэба (пра ход спраў, парушэнне звычайнага парадку).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нава́р, ‑у, м.
Вадкасць, насычаная рэчывамі тых прадуктаў, што ў ёй варацца. Грыбны навар.// Тлушч, які ўсплывае наверх пры варцы стравы з жывёльных прадуктаў. Юшка са свежай рыбы ўжо кіпела.. Корань зменшыў агонь, каб не выкіпаў навар, прысеў.Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Завезці, прывезці наверх, па паверхню чаго‑н. Узвезці калёсы на пагорак. Узвезці воз на плыт. □ Буланы, дробна ступаючы нагамі, узвёз іх [Зазыбу з Марыляй] на высокі бераг.Чыгрынаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
успіха́цьнесов., разг.
1. (толкая, втаскивать наверх) вста́скивать;
2. (надевать с трудом, наспех) напя́ливать;
1, 2 см. узапхну́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Надла́пкі ’вузкая планка, якая накладваецца на капылы наверх намаразняў’ (карэл., Шатал.), надлобы ’тс’ (пінск., Шатал.). З *надоўбкі (< na‑dblb‑ki), паколькі ў іх выдзёўбвалі гнёзды, якія надзяваліся на капылы, гл. кадаўба ’тс’, з магчымай ад’ідэацыяй да лапіць, лапкі для першага і да лоб для другога назоўніка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ёрзацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Разм. Тое, што і ёрзаць. Чалавек, на якога наваліліся Сцяпан і Юзік, ёрзаўся пад сподам, стараючыся выбрацца наверх.Чорны.Там, дзе вісеў кажух, у запечку за перагародкай нехта біў цвёрдымі нагамі аб падлогу і ёрзаўся.Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узвалачы́сяразм
1. (зцяжкасцюўзысцінаверх) sich hináufarbeiten;
2. (зцяжкасцюўстаць) sich mit Mühe erhében* [áufrichten]
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
аўра́л
(англ. over all = усе наверх)
1) тэрміновая работа на судне, у якой удзельнічае ўся каманда;
2) перан. вельмі спешная работа ўсяго калектыву, выкліканая адсутнасцю планамернасці ў працы.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
уссу́нуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак., што.
1. Сунучы, падняць наверх. Уссунуць бэльку на зруб.
2.Разм. Абуць, надзець (звычайна наспех, часова). Андрэй устаў, не запальваючы лямпы адзеўся, уссунуў на ногі боты, зняў з крука кажух і шапку, апрануўся і пайшоў з хаты.Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)