пастро́нак

(польск. postronek)

вяроўка, якая служыць пры запраганні ў плуг, барану для злучэння ворчыка з хамутом.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Ва́роўка ’вяроўка’ (КЭС). Форма слова (у параўнанні з вяро́ўка, гл.) не вельмі ясная. Акрамя зыходнага *vьrvь у слав. мовах былі словы і з іншым вакалізмам (параўн. рус. воро́ви́на ’вяроўка’, воровьё ’вяровачныя вырабы’; гл. Фасмер, 1, 275; асабліва Трубачоў, Дополн., 275), палес. воро́вка (Лысенка, ССП). Тэарэтычна мяркуючы, варо́ўка можа адлюстроўваць гэты другі вакалізм. Але можна таксама дапусціць, што варо́ўка — гэта гіперкарэктная форма (замест вяро́ўка) — якраз адваротнае таму, што назіраецца ў слове варэ́нік, якое ў дыялектах мае форму вярэ́нік. Параўн. яшчэ і рус. дыял. (вяц.) варо́вка ’вяроўка’ (СРНГ).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ло́нжа, ‑ы, ж.

1. Доўгі повад, які ўжываецца ў манежы пры выездцы коней; корда.

2. Спец. Вяроўка, якая прымацоўваецца да пояса гімнаста, акрабата пры выкананні асабліва складаных і небяспечных нумароў для засцярогі ад падзення.

[Фр. longe.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Кадо́л ’тонкая вяроўка, якой прывязваюць рыбацкую сець’ (Мат. Маг.), ’вельмі грубая вяроўка (якая накладаецца на кола, пры дапамозе якога падымаюць вуллі-калоды на дрэва’ (Маш.) ’канат для парома’ (Маш.), кадола ’вяроўка, пры дапамозе якой невад прыводзіцца ў рух’ (Браім, Рыбалоўства), кадоп ’тонкая вяроўка, да якой прывязана сець’ (бых., Мат. АС), кодол ’вяроўка ў невадзе, за якую яго цягнуць’ (ТСБМ). Укр. дыял. кодола ’вяроўка, прывязаная да крылляў невада’, ’канат’. Жэляхоўскім засведчаны кодільничий ’які цягне невад’. Рус. валаг., цвяр. і інш. кодол ’грубая вяроўка, канат (якарны) або канат для выцягвання рыбалоўнай снасці’. У рус. гаворках зафіксаваны і значэнні тыпу ’калодзежны шост’, а таксама дзеяслоў кодолить ’прывязваць каня на пашы’, кодол ’вяроўка, якой прывязваюць каня’ (арх. і інш.). Геаграфія бел. слове (прыпяцкі і дняпроўскі басейны) сведчыць аб верагодным вандроўным характары слова, аднак назваць з пэўнасцю крыніцу запазычання цяжка. Для рус. кодол, укр. кодола прапанавалі ў якасці такой крыніцы ст.-ісл. kadall ’якарны канат, вяроўка’, ст.-швед. kadhal, аднак ёсць і іншыя версіі аб паходжанні рус. слоў, гл. Фасмер, 2, 276. Калі запазычанне тэрміна ва ўсх.-слав. мовы можна дапусціць, то гісторыя яго экспансіі застаецца няяснай.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

павалачы́цца, ‑лакуся, ‑лочышся, ‑лочыцца; зак.

1. Пацягнуцца па зямлі, падлозе і пад. Вяроўка ўпала і павалачылася па зямлі.

2. Разм. Пабадзяцца, павандраваць; пацягацца. Павалачыцца па свеце.

3. Разм. Пазаляцацца без сур’ёзных намераў. Павалачыцца за дзяўчынаю.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пераце́рціся сов.

1. перетере́ться;

вяро́ўка ~рлася — верёвка перетёрлась;

2. истере́ться; измельчи́ться;

п. на парашо́к — истере́ться в порошо́к

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Валаво́д 1 ’той, хто валаводзіць’ (КТС). Да валаводзіць (гл.).

Валаво́д 2 ’вяроўка’ (Мат. Гом.); ’вяроўка для навязвання жывёлы’ (З нар. сл.). Да вол і вадзіць 4.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

канавя́зь ж.

1. (калок) Pikéttpfahl m -(e)s, -pfähle;

2. (вяроўка) Fúßstrick m -(e)s, -e (für frei weidende Pferde)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

asekuracyjny

asekuracyjn|y

1. страхавы;

2. страховачны;

lina ~a — страховачная вяроўка

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Вужні́шча ’вяроўка’ (Мат. Гом.). Гл. вужышча.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)