Падра́д1 ’абавязацельства выканаць якую-н. работу за пэўную плату, а таксама работа, якая выконваецца паводле такога абавязацельства’ (ТСБМ). Аддзеяслоўнае ўтварэнне ад падрадзіць < рад (гл.).
Падрад2 ’непасрэдна адзін за другім; без перапынку; запар’. Рус.подряд ’тс’. Ад под і рад (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Даказа́ць ’даказаць, давесці’, ’дагаварыць’. З аналагічнымі значэннямі гэты дзеяслоў адзначаецца і ў іншых слав. мовах. Параўн. рус.доказа́ть ’даказаць, давесці’, дыял.доказа́ть ’дагаварыць, паведаміць аб чым-н.; вытлумачыць і г. д.’, укр.доказа́ти ’дагаварыць, папракнуць, абвінаваціць і да т. п.’, чэш.dokázati ’даказаць, пацвердзіць, дабіцца; дагаварыць; выканаць, зрабіць і г. д.’, славац.dokázať ’даказаць, выканаць, зрабіць’, балг.дока́жа ’дагаварыць; даказаць’, макед.докаже ’даказаць; дагаварыць’, серб.-харв.дока́зати ’растлумачыць; данесці, выдаць; пераканаць і г. д.’ Лічыцца прасл. утварэннем: *dokazati (з прэфіксам *do‑ ад дзеяслова *kazati ’даказваць, гаварыць’). Гл. Трубачоў, Эт. сл., 5, 57–58; Фасмер, 2, 159; Брукнер, 223; Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 156.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
эксэ́ргія
(ад экс- + гр. ergon = работа)
найбольшая работа, якую можа выканаць фізічная сістэма пры пераходзе з дадзенага стану ў стан раўнавагі з навакольным асяроддзем.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
недацягну́ць, ‑цягну, ‑цягнеш, ‑цягне; зак., што.
1. Нацягнуць менш, чым патрэбна. Недацягнуць канат.
2.перан.Разм. Не выканаць у поўным аб’ёме чаго‑н. Недацягнуць да нормы. Недацягнуць план паставак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прашавярэ́ніцца ’не выканаць загаду’ (Нас.). З прыст. пра-, прыст. ша‑ аргатычнага паходжання і вярэ́ніцца. Апошняе паходзіць ад вярэня, параўн. вярэнька ’някемлівы, мешкаваты чалавек’ (гл). Сюды ж з іншай суфіксацыяй рус.цвяр.ша́верзить ’строіць падкопы’, ша́верзні ’плёткі’, ша́верзень ’пляткар’ і бел.вярзці (гл. Фасмер, 4, 393).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
саўлада́ць¹, -а́ю, -а́еш, -а́е; зак., з кім-чым.
1. Перамагчы, узяць верх у чым-н.; адолець, асіліць каго-, што-н.
С. са злачынцам.
С. з канём (прымусіць слухацца, падпарадкаваць сабе). С. з сабою (перасіліць сябе).