1) комплекс дрэваземляных умацаванняў нас. пунктаў сталага (жылы астрог) ці часовага (стаялы астрог) характару ва ўсх. славян у 13—18 ст. Звычайна будаваўся на мяжы княства ці дзяржавы.
2) Ахоўная агароджа з вертыкальна (прамы астрог) ці коса (касы астрог) укапаных бярвёнаў, што засцерагала месца стаянкі войска.
3) Рухомая штурмавая вежа (астрожак), якой карысталіся ў час аблогі гарадоў.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Máuer
f -, -n
1) мур, (каме́нная, цагля́ная) агаро́джа
2) перан. апо́ра, надзе́йная абаро́на
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
кра́ты, ‑аў; адз.няма.
Металічная рашотка на вокнах, на дзвярах. [Вагон] сурова пазіраў на Міколку грознымі вокнамі з тоўстымі жалезнымі кратамі.Лынькоў.Вузкія вокны перакрыжаваны жалезнымі кратамі.Якімовіч.//Агароджа з такіх рашотак. Наперадзе мільгнулі чыгунныя краты агароджы.Самуйлёнак.
•••
За кратамі — у турме (быць, аказацца і пад.).
За краты — у турму (сесці, пасадзіць і пад.).
[Лац. crates.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Парка́н ’агароджа з бярвёнаў, штыкецін або мураваная’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Шат., Касп., Янк., Мядзв., Шпіл., Грыг., П. С., Сцяшк., Бір. Дзярж.; ДАБМ, 811; Шушк.), парга́н (Арх. Бяльк., слонім.), парка́н, парга́н (Сл. ПЗБ) ’тс’. Рус.зах.парка́н ’агароджа’, укр.парка́н, барка́н ’тс’. Ва ўсх.-слав. мовах з польск.parkan (Кюнэ, Poln., 85). Далей, паводле Фасмера (3, 208), з сяр.-в.-ням.parkȃn, якое з франц. < араб.Ст.-бел.парканъ, барканъ < польск.parkan, barkan ужо ў пачатку XVI ст. (Булыка, Даўн. запазыч., 256).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
за́гарадзьж
1. (агароджа) Zaun m -(e)s, Zäune;
жыва́я за́гарадзь Hécke f -, -n;
2. (месца для жывёлы) Pferch m -(e)s, -e; Umzäunung f -, -en
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
opas, ~u
Iм.уст.
агароджа
IIм.
1. ~u — адкормка;
2. кормнік; кормны парсюк
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Gehége
n -s, - агаро́джа, заго́н
◊ j-m ins ~ kómmen* — уме́швацца ў чые́-н. спра́вы
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Knick
m -(e)s, -e
1) надло́м, пало́м, раско́ліна, згін, умцціна
2) агаро́джа, парка́н
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Парапе́т ’невысокая сцяна, агароджа ўздоўж маста, набярэжнай і пад.’ (ТСБМ). З рус.парапе́т ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 85) < франц.parapet ад італ.parapetto ’брусцвер’ (Фасмер, 3, 204). Дыял.парапэ́та ’падаконнік’ з польск.parapet ’тс’ (Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
за́гарадзь, ‑і, ж.
1.Агароджа з жэрдак, дроту і пад.; плот. Дзядзька Харытон яшчэ вясной абнёс проса загараддзю з ядлоўцу.Бажко.Уперадзе загарадзь з калючага дроту.Дамашэвіч.
2. Абгароджанае, выгараджанае месца для жывёлы, птушак; загарада. Дзяўчаткі .. паспелі вынесці качанят з хлеўчука на двор і пусціць у загарадзь.Шыловіч.Па баках хлява загарадзі для кожнай паасобна каровы.Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)