іша́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
1. Тое, што і асёл.
2. перан. Пра чалавека, які пакорліва, маўкліва выконвае самую цяжкую работу (разм.).
Зрабілі з мяне ішака.
|| прым. іша́чы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
іша́к
назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
іша́к |
ішакі́ |
| Р. |
ішака́ |
ішако́ў |
| Д. |
ішаку́ |
ішака́м |
| В. |
ішака́ |
ішако́ў |
| Т. |
ішако́м |
ішака́мі |
| М. |
ішаку́ |
ішака́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
іша́к, -ка́ м.
1. иша́к;
2. бран. иша́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
іша́к, ‑а, м.
1. Свойскі асёл.
2. Лаянк. Пра ўпартага неразумнага чалавека.
[Азербайдж.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Іша́к. Рус. иша́к, укр. іша́к, серб.-харв. ешек. Слова цюркскага паходжання. У беларускай праз рускую (на магчымасць гэтага ўказвае Крукоўскі, Уплыў, 73). У рускай адзначана з XVII ст., у форме ишечькъ — з 1567 г. Звычайна лічаць запазычаннем з тур., азерб. äşäk, тат. işäk ’асёл’ (Радлаў, Опыт, 1, 905–906, 1552; Фасмер, 2, 146). Па фанетычных і экстралінгвістычных прычынах Дзмітрыеў (Тюрк. эл., 24) называе Каўказ як больш верагодную тэрыторыю запазычання. Гл. яшчэ Шанскі, 2, I, 140. У серб.-харв. мове з турэцкага (Скок, 1, 495).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
иша́к іша́к, -ка м., асёл, род. асла́ м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
асёл, ішак
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
перахо́д, ‑у, М ‑дзе, м.
1. Дзеянне паводле дзеясл. пераходзіць — перайсці (у 1–8 знач.).
2. Месца, прыгоднае або прыстасаванае для пераправы цераз што‑н. Пераход цераз раўчук. □ Вярблюд здаволіўся, ківае галавою: пакуль пяройдзе брод, напіцца можна. Ішак глядзіць на пераход трывожна. Дубоўка. Хай заваліла пераходы, Пячэ марозная імгла, Мы перасілім непагоду, І не такія перашкоды Людская мужнасць браць магла. А. Александровіч. // Месца, прыстасаванае для таго, каб пераходзіць вуліцу.
3. Спецыяльнае збудаванне, якое злучае адно памяшканне або месца з другім; калідор, галерэя. Ісці па цёмных пераходах. Крыты пераход. Падземны пераход для пешаходаў. □ На лайнеры пераходы з аднаго класа ў другі былі заўсёды на замку. Лынькоў.
4. Адлегласць паміж двума пунктамі, пройдзеная пешшу без прыпынкаў за які‑н. час. Ад лагера да Кромані па нармальнай дарозе не больш дваццаці кіламетраў, аднак на гэты пераход быў затрачаны доўгі летні дзень. Брыль.
5. Момант або месца, дзе што‑н. адно пераходзіць у іншае; звяно, што аб’ядноўвае з’явы, якія пераходзяць адна ў другую. Пераход ад зімы да вясны. Качканос з’яўляецца пераходам ад млекакормячых да птушак. Тонкія пераходы фарбаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)