інфі́кс
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
інфі́кс |
інфі́ксы |
| Р. |
інфі́кса |
інфі́ксаў |
| Д. |
інфі́ксу |
інфі́ксам |
| В. |
інфі́кс |
інфі́ксы |
| Т. |
інфі́ксам |
інфі́ксамі |
| М. |
інфі́ксе |
інфі́ксах |
Іншыя варыянты:
і́нфікс.
Крыніцы:
biryla1987,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
і́нфікс
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
і́нфікс |
і́нфіксы |
| Р. |
і́нфікса |
і́нфіксаў |
| Д. |
і́нфіксу |
і́нфіксам |
| В. |
і́нфікс |
і́нфіксы |
| Т. |
і́нфіксам |
і́нфіксамі |
| М. |
і́нфіксе |
і́нфіксах |
Іншыя варыянты:
інфі́кс.
Крыніцы:
biryla1987,
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
і́нфікс м., грам. и́нфикс
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
інфі́кс, ‑а, м.
Афікс, устаўлены ў сярэдзіну кораня слова пры словаўтварэнні або словазмяненні.
[Лац. infixus — устаўлены.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
и́нфикс лингв. і́нфікс, -са м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
фарма́нт, ‑а, М ‑нце, м.
Спец.
1. Тое, што і афікс.
2. Частка слова (прыстаўка, суфікс, інфікс), якая служыць для словаўтварэння і словазмянення.
[Ад лац. formans, formantis — які ўтварае, фарміруе.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ *Лешкаць, лэ́шкаты ’пакладаць, кастрыраваць’ (кобр., Нар. лекс.). Інфікс ‑к‑ перадае аднаразовасць дзеяння (як, напрыклад, драг. пэцатэ — пэцкатэ ’пэцкаць’). Лексема ўзыходзіць да рус. лишать ’пазбаўляць чаго-небудзь’. У суседніх драг. гаворках — лэ́чатэ ’пакладаць’ (І. Лучыц-Федарэц).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ву́шмала, ву́шмъла ’пра чалавека (звычайна пра хлопчыка) з насунутай на вочы шапкай’ (мядз., міёр., Малько, вусн. паведамл., З нар. сл.), ву́шмалы ’вушы’ («дам па вушмалах», КСП). Падабенства да літ. ãšmalas ’рукавіца з футра’, нягледзячы на семантычную аддаленасць, прымушае бачыць тут запазычанне, аднак сувязь з ву́ха, ву́шы не выклікае сумнення; экспрэсіўным характарам слова, відаць, тлумачыцца рэдкая суфіксацыя (інфікс ‑ма‑, як у таўсма́ты < тоўсты, параўн. вушлаты).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скундзя́біцца ‘сагнуцца’ (Сл. Брэс.), скундзя́біцца, скондзя́біцца ‘змарнець, зніякавець’ (ТС), скундзёбіцца ‘сагнуцца’ (Сцяшк. Сл.). Экспрэсіўнае ўтварэнне з няяснай зыходнай формай, параўн. кундзя́баць ‘шкандыбаць’, што, відаць, праз стадыю *кундзяба ўзыходзіць да кундзя ‘тоўстая непаваротлівая жанчына’, ку́ндзеву, ку́ндавы ‘худы, змарнелы’ (ТС), паходжанне якіх спрэчнае (гл.). Параўн. укр. скандзю́бити ‘скурчыць, звесці’, якое прыводзіць у сваім «Словаре украинского наречия» Шымкевіч, відаць, з с‑ка‑н‑дзюба (гл. дзюба), дзе с‑ і ка‑ прыстаўкі, а ‑н‑ — інфікс. У беларускім слове адбылася метатэза а — у → у — а.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пасабе́йку ’паасобку, па сабе’ (ст.-дар., Сл. ПЗБ). Беларускае. Утворана ад зваротнага займенніка сябе пры дапамозе прыстаўкі па‑ і суфікса ‑к‑y (Шуба, Прыслоўе, 63) — варыянта суфікса ‑к‑i (удоўжкі, ту́такі). Інфікс ‑й‑, магчыма, пад уплывам прыслоўяў: слуц. аднэйка ’аднойчы’, глус. двойкі ’двойчы’, тройкі ’тройчы’. У іншых слав. мовах лексемы адрозніваюцца суфіксамі: рус. арханг. поособице, польск. posobkiem, w posobicy, серб.-харв. по̀себице, по̀себно, макед. посебно (укр. зосібна) ’паасобку’, польск. posobnie, posobny, н.-луж. posobicy, чэш. posobný ’па чарзе, (ісці) адзін за адным’, ст.-слав. пособь ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)