ілжы́васць
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 3 скланенне
|
адз. |
| Н. |
ілжы́васць |
| Р. |
ілжы́васці |
| Д. |
ілжы́васці |
| В. |
ілжы́васць |
| Т. |
ілжы́васцю |
| М. |
ілжы́васці |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ілжы́васць ж.
1. лжи́вость;
2. ло́жность;
1, 2 см. ілжы́вы
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ілжы́васць і лжы́васць, ‑і, ж.
Уласцівасць ілжывага. Ілжывасць рэлігійных догматаў. Ілжывасць буржуазнага друку. □ Ф. Багушэвіч выкрывае лжывасць і недакладнасць прынцыпу буржуазнага права «роўнасці ўсіх перад законам». Лушчыцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ілжы́вы і (пасля галосных) лжы́вы, -ая, -ае.
1. Схільны да хлусні, падману.
Ілжывая натура.
І. чалавек.
2. Які змяшчае ў сабе хлусню, падман; прытворны, фальшывы.
Ілжывая ўсмешка.
Ілжывыя словы.
|| наз. ілжы́васць і (пасля галосных) лжы́васць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лжы́васць,
гл. ілжывасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
крываду́шнічаць, -аю, -аеш, -ае; незак.
Паступаць няшчыра, праяўляць у паводзінах ілжывасць, прытворства.
|| наз. крываду́шнічанне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лжи́вость ілжы́васць, -ці ж., (после гласных) лжы́васць, -ці ж., хлуслі́васць, -ці ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
фра́за, -ы, мн. -ы, фраз, ж.
1. Закончанае выказванне.
Кароткая ф.
2. Напышлівы выраз, якім прыкрываецца беднасць, ілжывасць зместу.
Не даклад, а пустыя фразы.
3. У музыцы: рад гукаў або акордаў, якія ўтвараюць невялікую, адносна закончаную частку музычнай тэмы, мелодыі.
|| прым. фра́завы, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.).
Ф. акцэнт.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разграмі́ць, -млю́, -мі́ш, -мі́ць; -мі́м, -міце́, -мя́ць; -ро́млены; зак., каго-што.
1. Разарыць, разбурыць.
Р. абсталяванне.
Р. склады.
2. Разбіць, знішчыць у баі, у выніку барацьбы.
Р. варожы гарнізон.
3. перан. Раскрытыкаваць, даказаць ілжывасць, памылковасць чыіх-н. перакананняў; разнесці.
Р. артыкул.
|| наз. разгро́м, -у, м.; прым. разгро́мны, -ая, -ае.
Разгромнае выступленне ў друку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Настрапалі́ць ’падвучыць, падбухторыць’ (навагр., Жыв. сл.; слонім., Нар. лекс.; стаўбц., З нар. сл., Яўс., Юрч.), ’настроіць супраць каго-небудзь’ (навагр., Нар. словатв.), рус. настропали́ть ’навучыць’, ’настроіць супраць каго-небудзь’, ’наладзіць, падрыхтаваць’, настропи́ть ’падгаварыць, падбухторыць’. Няясна; магчыма, роднаснае да рус. стропота ’крывізна; ілжывасць’, строптивый (< ц.-слав.), якое Фасмер (3, 782) звязвае чаргаваннем галосных са струп. Звяртае на сябе ўвагу фармальнае падабенства з балг. стропо́ля ’зваліць, разбурыць’, якое можа быць цалкам выпадковым (параўн. тропо́ля ’стукаць’); аднак параўн. уз‑бу́рыць ’падбухторыць, падбіць’. З улікам рус. настропи́ть не выключана сувязь са строп ’вільчык’, стропкі ’стромы, круты’, рус. стропи́ла ’кроквы’, зыходнае значэнне пры гэтым было б ’натапырыць, наставіць’, адкуль ’настроіць супраць’, нарашчэнне ‑ал‑ (‑ол‑) мела б узмацняльны характар.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)