юро́к
‘прыстасаванне’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
юро́к |
юркі́ |
| Р. |
юрка́ |
юрко́ў |
| Д. |
юрку́ |
юрка́м |
| В. |
юро́к |
юркі́ |
| Т. |
юрко́м |
юрка́мі |
| М. |
юрку́ |
юрка́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
юро́к
‘птушка’
назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
юро́к |
юркі́ |
| Р. |
юрка́ |
юрко́ў |
| Д. |
юрку́ |
юрка́м |
| В. |
юрка́ |
юрко́ў |
| Т. |
юрко́м |
юрка́мі |
| М. |
юрку́ |
юрка́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
юро́к зоол. юро́к, род. юрка́ м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
юро́к I, род. юрка́ м., зоол. юро́к; вьюро́к
юро́к II м., обл., см. віро́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
юро́к 1, ‑рка, м.
Птушка атрада вераб’іных, якая жыве ў хваёвых лясах Еўропы і Азіі; уюрок.
юро́к 2, ‑рка, м.
Разм. Прыстасаванне для звівання нітак; вірок (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вьюро́к уюро́к, -рка́ ж., юро́к, род. юрка́ м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Віюро́к (Шатал.). Гл. юрок.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Калі́стаўка ’птушка юрок, Fringilla montifringilla’ (рэч., Мат. Гом.). У іншых гаворках адпаведнікаў да гэтай лексемы як быццам не адзначана. Дакладны адпаведнік у рус. алан. калистовка ’птушка юрок’. Далей сюды ж алан. калистик ’тс’, пск., калист ’птушка бусел, Ciconia’, пецярб. ’ < ісопіа alba’. Статус бел. слова няясны; рус. лексема падтрымліваецца шэрагам паралелей і нельга выключыць магчымасці, што бел. слова трапіла з рус. гаворак. Адносна рус. можна выказаць меркаванне, што пск. лексема, магчыма, утворана з формы аист. Пры гэтым ‑л‑ перад ‑w‑ разумеецца як эпснтычны, ‑к‑ як нерэгулярная пратэза. Гэта меркаванне вельмі няпэўнае. Апрача таго, няясна, паводле якой матывацыі аб’яднаны назвай бусел і юрок. Не выключана, што тут іншамоўнае слова, і падобныя назвы гэтых птушак генетычна суадносяцца толькі на ўзроўні запазычання. Адносна бел. фіксацыі можна выказаць яшчэ і наступнае меркаванне. Калістаўка ’юрок’ падаецца як патэнцыяльна бел. слова ў інстр., П, пыт. 105: юрок. юр. вьюрок, калістаўка… Як відаць, форма вьюрок ужо не з’яўляецца ўласна беларускай; не выключана, што і калістаўка адлюстроўвае адпаведнае калистовка з вядомай працы Мензбіра.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ві́рак ’юрок, невялікая палачка з засечкамі, пры дапамозе якой намотваюць ніткі’ (Сцяшк. МГ). Да вір 3 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сю́ргаць ’сёрбаць, есці што-небудзь рэдкае’ (Бяльк.), сю́ргаўка ’птушка юрок (?)’ (астрав.; Цыхун, вусн. паведамл.). Гукапераймальнае, гл. наступнае слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)