шэ́рхнуць

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. - -
2-я ас. - -
3-я ас. шэ́рхне шэ́рхнуць
Прошлы час
м. шэ́рх шэ́рхлі
ж. шэ́рхла
н. шэ́рхла

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

шэ́рхнуць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -не; шэрх, -хла; незак.

1. Станавіцца цвёрдым, падсыхаць (пра глебу і пад.).

Шэрхне зямля пасля дажджу.

2. Нямець, дзервянець (пра цела і яго часткі).

Шэрхне скура.

|| зак. сшэ́рхнуць, -не; сшэрх, -хла і зашэ́рхнуць, -не; -шэ́рх, -хла (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шэ́рхнуць несов.

1. разг. (о почве) отвердева́ть, подсыха́ть;

2. неме́ть, деревене́ть, затека́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шэ́рхнуць, ‑не; незак.

1. Станавіцца цвёрдым, падсыхаць (пра глебу і пад.). Коса, з-пад ветру, пасыпаліся снежныя крупы, і зямля пад нагамі стала .. шэрхнуць. Ракітны. Над Лужаснам успыхвалі ракеты. Іх дрыготкае святло клалася на дарогу. На ёй шэрхлі лужыны. Новікаў.

2. Нямець, дзеравянець (пра цела і яго часткі). Фінця Паўлаўна раптам адчула, як усё яе цела шэрхне. Няўжо надышоў канец? Грамовіч. Не трэба, Ніна — у .. [Барыса] пачаў шэрхнуць язык. — Дзякую за падтрымку. Шлег. Пасля званка [вучні] чакалі Чаславу Карлаўну.., прыслухоўваючыся, як у вадасцёкавай трубе холадна, аж шэрхне скура, шуміць дажджавая вада. Адамчык.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зашэ́рхнуць гл. шэрхнуць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сшэ́рхнуць гл. шэрхнуць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шо́рхнуць, ‑не; незак.

Тое, што і шэрхнуць. Больш шорхла гразь, і поле маўчала чорнай цішынёю. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Пасо́рхці ’пакрыцца намараззю’ (шчуч., Сл. ПЗБ). У выніку кантамінацыі лексем пасохнуць і шэрхнуць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

деревене́ть несов.

1. дзеравяне́ць;

2. перен. дранцве́ць, мярцве́ць, няме́ць, шэ́рхнуць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Паце́рхнуць ’здранцвець’ (іўеў., Сл. ПЗБ). Узнікла ў выніку кантамінацыі літ. tirpti (tirpstii) ’дранцвець’ (параўн. і лат. tirpt, tirpstu ’нямець’) і бел. шэрхнуць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)