шырата́

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. шырата́ шыро́ты
Р. шыраты́ шыро́т
Д. шыраце́ шыро́там
В. шырату́ шыро́ты
Т. шырато́й
шырато́ю		 шыро́тамі
М. шыраце́ шыро́тах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

шырата́, -ы́, ДМ -раце́, мн. шыро́ты, -ро́т, ж.

Адлегласць ад экватара па мерыдыяне, якая выражаецца ў градусах.

Паўночныя шыроты.

На ўсіх шыротах (на ўсім зямным шары, усюды).

|| прым. шыро́тны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шырата́ ж., геогр. широта́;

○ паўднёвая ш. — ю́жная широта́;

паўно́чная ш. — се́верная широта́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шырата́, ‑ы, ДМ ‑раце; мн. шыроты, ‑рот; ж.

У геаграфіі — адна з каардынат, якая вызначае месцазнаходжанне пункта па зямной паверхні; адлегласць ад экватара па мерыдыяну, якая выражаецца ў градусах. 1 студзеня 1820 года шлюпы.. дасягнулі 69°21′ паўднёвай шыраты. «Беларусь». // толькі мн. (шыро́ты, ‑рот). Месца, мясцовасць, якія знаходзяцца на той ці іншай адлегласці ад экватара. Высокія шыроты. □ Радыст з Беларусі, змакрэлы ад поту, лавіў галасы незнаёмых шырот. Вялюгін. Некаторыя відныя кіраўнікі і нават вучоныя пярэчылі ўкараненню новага незвычайнага ў нашых шыротах тыпу будынкаў. Дуброўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шыро́тны гл. шырата.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

паўднёвы ю́жный;

п. за́хад — ю́го-за́пад;

п. ўсход — ю́го-восто́к;

~вая шырата́ — ю́жная широта́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

широта́

1. шырыня́, -ні́ ж.;

широта́ взгля́дов шырыня́ по́глядаў;

2. геогр. шырата́, -ты́ ж.;

се́верные (ю́жные) широ́ты паўно́чныя (паўднёвыя) шыро́ты.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

паўно́чны I се́верный;

○ п. ўсход — се́веро-восто́к;

п. за́хад — се́веро-за́пад;

~ная шырата́ — се́верная широта́;

~нае ззя́нне — се́верное сия́ние

паўно́чны II полно́чный, полуно́чный

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шырыня́, ‑і, ж.

1. Працягласць чаго‑н. у папярочніку. Без канца вялікі двор — Не акінуць яго вокам, Шырыня, разгон, прастор! Колас. Цяпер пад трактар плуг бы столямешны, Каб гнаць барозны шырынёю ў гоні. Аўрамчык. // Разм. Вялікі абшар, шыр. Завяду кола-круг, — Шырыня ды прастор, Ды паклічу падруг, Прыгажуняў сясцёр. Астрэйка.

2. Разм. Тое, што і шырата. Нью-Йорк, як вядома, знаходзіцца на шырыні Тбілісі. Новікаў.

3. перан. Уласцівасць шырокага (у 5, 6 знач.); рознабаковая дасведчанасць. План аперацыі захапіў камісара сваёй шырынёй і смеласцю. Мележ. Прыродная шырыня душы падказала Міхалу: адбылося незвычайнае. Лужанін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)