шчы́ліна
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
шчы́ліна |
шчы́ліны |
| Р. |
шчы́ліны |
шчы́лін |
| Д. |
шчы́ліне |
шчы́лінам |
| В. |
шчы́ліну |
шчы́ліны |
| Т. |
шчы́лінай шчы́лінаю |
шчы́лінамі |
| М. |
шчы́ліне |
шчы́лінах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
шчы́ліна, -ы, мн. -ы, -лін, ж.
1. Вузкая прадаўгаватая адтуліна.
Шчыліны ў асфальце.
Глядзельная ш.
2. Сховішча ад асколкаў снарада, бомб у выглядзе траншэі.
Схавацца ў шчыліну.
○
Галасавая шчы́ліна — праход паміж галасавымі звязкамі.
|| памянш. шчы́лінка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж. (да 1 знач.).
|| прым. шчы́лінны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шчы́ліна ж.
1. в разн. знач. щель;
ш. ў сцяне́ — щель в стене́;
зрабі́ць ~ну — сде́лать щель;
ш. для спускаво́га кручка́ — щель для спусково́го крючка́;
2. (узкое глубокое отверстие) сква́жина;
3. перен. лазе́йка;
знайсці́ ~ну — найти́ лазе́йку;
○ галасава́я ш. — голосова́я щель
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шчы́ліна, ‑ы, ж.
Вузкая, прадаўгаватай формы дзірка, адтуліна. Прыгравала веснавое сонца, нават у шчылінах асфальту зелянела трава. Гурскі. Нарэшце манетка скочыла ў шчыліну, у шклянку з хрыпам палілася газіроўка. Жычка. Тацяна абышла вакол агароджы і на другім баку ўбачыла ладную такі шчыліну. Васілёнак. Гумны знарок будаваліся так, каб мела вольны доступ паветра з двара, а таму ў іх звычайна было многа шчылін. Колас. // Тое, што падобна, нагадвае такую адтуліну. Доўга глядзеў.. [Сымонка] ў вузкую шчыліну зямлянкі і ніяк не мог зразумець, што там прафесар робіць. Кавалёў. Яна [Тацяна] падышла да акна, прахукала ў замёрзшай шыбе шчыліну. Шамякін. // Кароткі вузкі і глыбокі роў, прызначаны для ўкрыцця людзей у час бамбёжкі, артылерыйскага абстрэлу, атакі танкаў. Калі пасля спектакля мы выйшлі з тэатра на вуліцу, нас здзівіла такая хуткая змена ў горадзе: у скверах ужо былі выкананы супрацьпаветраныя шчыліны. Сяргейчык. Вара ж зноў выскоквае са шчыліны і паўзе туды, дзе акапаўся Глінскі. Кулакоўскі. // перан. Разм. Месца, дзе можна непрыкметна пралезці куды‑н. Ваўчыныя вочы замежных пралаз Не знойдуць ні шчылін, ні пор, ні адтулін У нашыя справы, у сэрцы да нас. Панчанка. [Шарупіч:] — Што ты хочаш? Каб я хабар даваў? Або шчылін шукаў? Карпаў. // перан. Разм. Зацішнае, надзейнае месца, якое з’яўляецца сховішчам для каго‑н. [Гарлахвацкі:] Яго [двурушніка] мізэрная душа апынулася ў пятках. Ён шукае сабе шчыліны, каб схавацца. Крапіва. Вылезлі з сваёй шчыліны стары Сабяга з сынам. Шахавец. Прачнуўшыся на другі дзень і апамятаўшыся, .. [Хвядос] так напалохаўся свайго ўчынку, што забіўся недзе ў шчыліну, праседзеў, як мыш, усе гэтыя трывожныя дні. Машара. // Спец. Вузкая адтуліна правільнай формы пэўнага прызначэння ў машыне, механізме і пад. Праз шчыліну байніцы.. [Мучаідзе] бачыў вузкую дарогу. Самуйлёнак. [Мірановіч] бачыў, як байцы цэліліся, стараючыся трапіць у глядзельную шчыліну ці ў гусеніцы. Марціновіч. // У анатоміі — вузкая поласць у арганізме.
•••
Галасавая шчыліна — праход паміж галасавымі звязкамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шчыліна, паз, рэз, проразь, расколіна, трэшчына; шпара (абл.); зазор (спец.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
паз, -а, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Вузкая шчыліна або выемка, у якую ўстаўляюць выступ другога прадмета пры замацаванні.
2. Вузкая доўгая шчыліна паміж бярвёнамі, брусамі, якая звычайна запаўняецца мохам.
|| прым. па́завы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
уве́рсе, прысл.
У верхняй частцы, у вышыні.
У. над дзвярыма была вялікая шчыліна.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
щель шчы́ліна, -ны ж.;
голосова́я щель анат. галасава́я шчы́ліна.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
расшчэ́піна, -ы, мн. -ы, -пін, ж.
Шчыліна, расколіна ў чым-н.
Р. ў дошцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адту́ліна, -ы, мн. -ы, -лін, ж.
Дзірка, шчыліна, праход у чым-н.
А. ў сцяне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)