шта́т

‘адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. шта́т шта́ты
Р. шта́та шта́таў
Д. шта́ту шта́там
В. шта́т шта́ты
Т. шта́там шта́тамі
М. шта́це шта́тах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

амерыка́нцы, -аў, адз. -нец, -нца, м.

Насельніцтва Злучаных Штатаў Амерыкі.

|| ж. амерыка́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак.

|| прым. амерыка́нскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шта́т

‘склад супрацоўнікаў якой-н. установы’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. шта́т шта́ты
Р. шта́ту шта́таў
Д. шта́ту шта́там
В. шта́т шта́ты
Т. шта́там шта́тамі
М. шта́це шта́тах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

праамерыка́нскі, ‑ая, ‑ае.

Які дзейнічае ў інтарэсах Амерыкі; які падтрымлівае палітыку Злучаных Штатаў Амерыкі. Праамерыканская арыентацыя.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

амерыка́нцы, ‑аў; адз. амерыканец, ‑нца, м.; амерыканка, ‑і, ДМ ‑нцы; мн. амерыканкі, ‑нак; ж.

Насельніцтва Злучаных Штатаў Амерыкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

уніта́рны, -ая, -ае.

У выразе: унітарная дзяржава — форма дзяржаўнага ўладкавання, пры якой тэрыторыя дзяржавы, у адрозненне ад федэрацыі, не мае ў сваім складзе федэратыўных адзінак (штатаў, зямель), а падраздзяляецца на адміністрацыйна-тэрытарыяльныя адзінкі (раёны, вобласці і г.д.).

Рэспубліка Беларусь — унітарная дзяржава.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

штат¹, -у, М шта́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Пастаянны склад супрацоўнікаў якой-н. установы.

Скарачэнне штатаў.

Залічыць у ш.

2. звычайна мн. Дакумент пра лік і пасады супрацоўнікаў установы і іх функцыі.

Пераглядаць штаты.

◊

Належыць па штаце — пра тое, што адпавядае службоваму, грамадскаму становішчу, заслугам і пад.

|| прым. шта́тны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

марксі́сцка-ле́нінскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да марксізма-ленінізма; які адлюстроўвае прынцыпы марксізма-ленінізма. Камуністы Злучаных Штатаў настойліва змагаюцца за захаванне партыі, за ўмацаванне адзінства яе радоў на аснове выпрабаваных марксісцка-ленінскіх прынцыпаў. «Звязда».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фе́рмер, ‑а, м.

Уладальнік або арандатар фермы ​1 (у 2 знач.). [Чалавек] вычытаў, што ў нейкім з амерыканскіх штатаў урад абмежаваў фермераў сяўбою пшаніцы. Чорны. Яе [Крысціны] бацька — дробны фермер — памёр тады, калі ёй не было яшчэ і дзесяці гадоў. Васілевіч.

[Англ. farmer.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

скасава́цца, ‑суюся, ‑суешся, ‑суецца; зак.

1. Быць адмененым, ліквідавацца. Дрыжыць нездарма ён [бог]: заўзята Да бога бяда ўжо сунецца — Па скарачэнню штатаў Пасада яго скасуецца. Макаль.

2. Абл. Збянтэжыцца, разгубіцца. Лабановіч стараўся не скасавацца перад Саханюком і паказаць сваю школу з найлепшага боку. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)