ша́хматны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. ша́хматны ша́хматная ша́хматнае ша́хматныя
Р. ша́хматнага ша́хматнай
ша́хматнае
ша́хматнага ша́хматных
Д. ша́хматнаму ша́хматнай ша́хматнаму ша́хматным
В. ша́хматны (неадуш.)
ша́хматнага (адуш.)
ша́хматную ша́хматнае ша́хматныя (неадуш.)
ша́хматных (адуш.)
Т. ша́хматным ша́хматнай
ша́хматнаю
ша́хматным ша́хматнымі
М. ша́хматным ша́хматнай ша́хматным ша́хматных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

міжакруго́вы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да рада акругоў, агульны для некалькіх акругоў.

2. Які адбываецца паміж акругамі. Міжакруговыя шахматныя спаборніцтвы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

павыто́чваць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

Вытачыць усё або вялікую колькасць чаго‑н. Павыточваць шахматныя фігуры.

павыто́чваць 2, ‑ае; зак., што.

Вытачыць вялікую колькасць чаго‑н. у чым‑н. Шашаль павыточваў дзіркі ў сценах.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

касця́шка, ‑і, ДМ ‑шцы; Р мн. ‑шак; ж.

Разм.

1. Ігральны кубік або пласцінка; косць (у 4 знач.). У чырвоных кутках ляскалі касцяшкі даміно, перагортваліся свежыя газеты і часопісы, разбіраліся шахматныя задачы і разгадваліся красворды. Грахоўскі.

2. Шарык на лічыльніках; костачка (у 5 знач.). Пяцівочка прыўзняў лічыльнікі, скінуўшы касцяшкі на адзін бок. «Маладосць».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

расста́віць, ‑стаўлю, ‑ставіш, ‑ставіць; зак., каго-што.

1. Паставіць, размясціць якім‑н. чынам, парадкам. Расставіць мэблю. Расставіць шахматныя фігуры. □ Няня бясшумна расставіла талеркі і бадзёрым голасам звярнулася да .. [хворага]. Васілевіч. Мікола з Казанскім прагледзяць кінаплёнку, каб ведаць, у якім парадку расставіць канцэртныя нумары... Гаўрылкін. // Размеркаваць для выканання якіх‑н. абавязкаў па службе, па рабоце. Расставіць вартавых. Правільна расставіць сілы.

2. Паставіць так, каб павялічылася адлегласць паміж чым‑н. — Заслона. — расцяжна закрычаў няпрошаны артыст і на ўсю шырыню расставіў ногі і развёў рукі. Кулакоўскі.

3. Рассунуўшы, устанавіць для выкарыстання што‑н. раскладное, рассоўнае. Расставіць мальберт. Расставіць сетку.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ша́хматны, ‑ая, ‑ае.

1. Звязаны з шахматамі (у 1 знач.). Каля пары шахматыстаў, якія зрэдку мяняліся, заўсёды стаяў невялікі гурток аматараў шахматнай гульні. Колас. // Прызначаны для гульні ў шахматы. Шахматны столік. // Які гуляе ў шахматы, спаборнічае па шахматах. У снежні мінулага года шахматная грамадскасць Савецкай краіны адзначыла стагоддзе з дня нараджэння заснавальніка айчыннай шахматнай школы Міхаіла Іванавіча Чыгорына. «Беларусь».

2. Размешчаны так, як размешчаны клеткі аднаго колеру на дошцы для гульні ў шахматы. У шахматным парадку. □ Трэба было перарысоўваць тонкімі веласіпеднымі калёсамі зграбнай каляскі.. шахматныя квадраты разнастайных пасеваў поля і гарода. Бядуля.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фігу́ра ж., в разн. знач. фигу́ра;

геаметры́чная ф. — геометри́ческая фигу́ра;

рытары́чная ф. — ритори́ческая фигу́ра;

~ры вышэ́йшага пілата́жу — фигу́ры вы́сшего пилота́жа;

пе́ршая ф. кадры́лі — пе́рвая фигу́ра кадри́ли;

арке́стравыя ~ры — оркестро́вые фигу́ры;

буйна́я паліты́чная ф. — кру́пная полити́ческая фигу́ра;

у яе́ стро́йная ф. — у неё стро́йная фигу́ра;

ша́хматныя ~ры — ша́хматные фигу́ры

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)