шара́хнуцца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
шара́хнуся |
шара́хнемся |
| 2-я ас. |
шара́хнешся |
шара́хнецеся |
| 3-я ас. |
шара́хнецца |
шара́хнуцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
шара́хнуўся |
шара́хнуліся |
| ж. |
шара́хнулася |
| н. |
шара́хнулася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
шара́хніся |
шара́хніцеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
шара́хнуўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
шара́хнуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ніся; зак.
1. Ад спалоху, нечаканасці і пад. кінуцца ўбок, назад.
Людзі шарахнуліся назад.
Конь шарахнуўся ўбок.
2. Моцна ўдарыцца аб што-н. (разм.).
Ш. плячом аб кант дзвярэй.
|| незак. шара́хацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. шара́ханне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шара́хнуцца сов., в разн. знач. шара́хнуться;
ш. з перапу́ду ўбок — шара́хнуться с перепу́гу в сто́рону;
ш. аб ву́гал — шара́хнуться об у́гол
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шара́хнуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.
1. Ад спалоху, нечаканасці і пад. рэзка кінуцца, падацца ўбок. Ваявода і афіцэры, убачыўшы магутную постаць каваля, шарахнуліся назад у вагон. Пестрак. Вырываючы з рук павады, шарахнуліся канчаткова спалоханыя коні. Брыль.
2. Разм. Моцна ўдарыцца, стукнуцца аб што‑н. Ногі ў .. [Кашына] запляталіся. І, як здалося Яўгену, раз ён нават пахіснуўся, шарахнуўся плечуком аб ферму. Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шара́хацца несов., в разн. знач. шара́хаться; см. шара́хнуцца
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шара́хнуться
1. (броситься в сторону) разг. шара́хнуцца, кі́нуцца;
2. (стукнуться обо что-л.) прост. сту́кнуцца;
2. (стукнуться обо что-л.) прост. сту́кнуцца, тра́хнуцца, шара́хнуцца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шара́хацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.
Незак. да шарахнуцца.
•••
Шарахацца ў бакі — раптоўна, рэзка мяняць свае погляды, перакананне адносіны да каго‑, чаго‑н., упадаючы ў крайнасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шара́хнуць, -ну, -неш, -не; -ні; зак. (разм.).
1. каго-што і па чым, у што. Моцна, з шумам ударыць.
Шарахнуць па галаве.
2. што і чым. Адрэзаць з сілай, хутка.
Ш. кусок булкі.
3. Тое, што і шарахнуцца (у 1 знач.).
Коні шарахнулі ўбок.
|| незак. шара́хаць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. шара́ханне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шара́х, выкл. у знач. вык.
Разм. Ужываецца паводле знач. дзеясл. шарахаць — шарахнуць і шарахацца — шарахнуцца. [Грышук:] — Даходзяць гэта ўжо да нашай Пятроўкі, а ўласаўцы, што ішлі ў першай шарэнзе, з аўтаматаў па іх, па немцах, — шарах! Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шара́ханне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. шарахаць — шарахнуць і шарахацца — шарахнуцца. [Лундзін:] — А я так скажу: ва ўсякай справе трэба разумны гаспадарскі разлік — ці то ў травасеянні, ці ў чым іншым. Шараханне з адной крайнасці ў другую да дабра не даводзіць. Палтаран.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)