шара́хнуцца

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. шара́хнуся шара́хнемся
2-я ас. шара́хнешся шара́хнецеся
3-я ас. шара́хнецца шара́хнуцца
Прошлы час
м. шара́хнуўся шара́хнуліся
ж. шара́хнулася
н. шара́хнулася
Загадны лад
2-я ас. шара́хніся шара́хніцеся
Дзеепрыслоўе
прош. час шара́хнуўшыся

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

шара́хнуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ніся; зак.

1. Ад спалоху, нечаканасці і пад. кінуцца ўбок, назад.

Людзі шарахнуліся назад.

Конь шарахнуўся ўбок.

2. Моцна ўдарыцца аб што-н. (разм.).

Ш. плячом аб кант дзвярэй.

|| незак. шара́хацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. шара́ханне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шара́хнуцца сов., в разн. знач. шара́хнуться;

ш. з перапу́ду ўбок — шара́хнуться с перепу́гу в сто́рону;

ш. аб ву́гал — шара́хнуться об у́гол

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шара́хнуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.

1. Ад спалоху, нечаканасці і пад. рэзка кінуцца, падацца ўбок. Ваявода і афіцэры, убачыўшы магутную постаць каваля, шарахнуліся назад у вагон. Пестрак. Вырываючы з рук павады, шарахнуліся канчаткова спалоханыя коні. Брыль.

2. Разм. Моцна ўдарыцца, стукнуцца аб што‑н. Ногі ў .. [Кашына] запляталіся. І, як здалося Яўгену, раз ён нават пахіснуўся, шарахнуўся плечуком аб ферму. Карпаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шара́хнуцца zurückfahren* vi (s); zurückschaudern vi (s), zurückschrecken* vi (s); (адхіснуцца ў жаху); schéuen vi, scheu wérden (пра каня)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

шара́хацца несов., в разн. знач. шара́хаться; см. шара́хнуцца

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шара́хнуться

1. (броситься в сторону) разг. шара́хнуцца, кі́нуцца;

2. (стукнуться обо что-л.) прост. сту́кнуцца;

2. (стукнуться обо что-л.) прост. сту́кнуцца, тра́хнуцца, шара́хнуцца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шара́хацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.

Незак. да шарахнуцца.

•••

Шарахацца ў бакі — раптоўна, рэзка мяняць свае погляды, перакананне адносіны да каго‑, чаго‑н., упадаючы ў крайнасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шара́хнуць, -ну, -неш, -не; -ні; зак. (разм.).

1. каго-што і па чым, у што. Моцна, з шумам ударыць.

Шарахнуць па галаве.

2. што і чым. Адрэзаць з сілай, хутка.

Ш. кусок булкі.

3. Тое, што і шарахнуцца (у 1 знач.).

Коні шарахнулі ўбок.

|| незак. шара́хаць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. шара́ханне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шара́х, выкл. у знач. вык.

Разм. Ужываецца паводле знач. дзеясл. шарахаць — шарахнуць і шарахацца — шарахнуцца. [Грышук:] — Даходзяць гэта ўжо да нашай Пятроўкі, а ўласаўцы, што ішлі ў першай шарэнзе, з аўтаматаў па іх, па немцах, — шарах! Ракітны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)