чырване́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.

1. Станавіцца, рабіцца чырвоным.

На захадзе пачынала ч. неба.

2. Пакрывацца румянцам, станавіцца чырвоным ад прыліву крыві.

Ч. ад злосці.

3. перан. Саромецца.

Гаворыць няпраўду і не чырванее.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Вылучацца сваім чырвоным колерам, віднецца (пра што-н. чырвонае).

|| зак. счырване́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е (да 2 і 3 знач.) і пачырване́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е (да 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

чырване́ць

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. чырване́ю чырване́ем
2-я ас. чырване́еш чырване́еце
3-я ас. чырване́е чырване́юць
Прошлы час
м. чырване́ў чырване́лі
ж. чырване́ла
н. чырване́ла
Загадны лад
2-я ас. чырване́й чырване́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час чырване́ючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

чырване́ць несов.

1. (становиться красным) красне́ть;

дрот ~не́е ад напа́лу — про́волока красне́ет от нака́ла;

2. (покрываться румянцем) красне́ть, багрове́ть; (мгновенно — ещё) вспы́хивать;

3. перен. (стыдиться) красне́ть;

ч. за каго́-не́будзь — красне́ть за кого́-л.;

4. (выделяться красным цветом) красне́ть, красне́ться; але́ть, але́ться; рдеть, рде́ться; багряне́ть;

чарапі́чны дах ~не́е сяро́д дрэў — черепи́чная кры́ша красне́ет (красне́ется) среди́ дере́вьев

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

чырване́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.

1. Станавіцца, рабіцца чырвоным; афарбоўвацца ў чырвоны колер. Не раз і не два хвалі возера чырванелі ад чалавечай крыві. Даніленка. Брусніцы Даспяваюць, чырванеюць, Як зарніцы. Панчанка.

2. Пакрывацца румянцам, станавіцца чырвоным ад прыліву крыві. Мікіта Мікітавіч чырванеў ад гневу, калі гаворка цяпер заходзіла пра Сасноўскіх. Карпаў. Надзейцы стала горача, твар то чырванеў, то бляднеў, яна зірнула на Калядзіна, шукаючы абароны. Хадкевіч. // перан. Бянтэжыцца, саромецца. [Галя:] — Калі гавораць пра хлопцаў, я заўсёды чырванею. Гарбук. Кухня была агульная, і на гэтай кухні даволі языкатая «палавіна» Івана Леўкіна не раз прымушала чырванець маладзенькую жонку Альберта Аляксандрава. Дадзіёмаў.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Вылучацца сваім чырвоным колерам, віднецца (пра што‑н. чырвонае). Сярод зялёнага моху ўсюды чырванеюць буйныя спелыя брусніцы. В. Вольскі. У галлі і лісці бялеюць і чырванеюць яблыкі. Гарэцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пачырване́ць гл. чырванець.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

счырване́ць гл. чырванець.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

румяне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.

Станавіцца румяным, чырванець.

Румянеюць шчокі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

красне́ться чырване́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нату́га, -і, ДМ -ту́зе, ж. (разм.).

Празмернае напружанне сіл.

Чырванець ад натугі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зачырване́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; зак.

Пачаць чырванець (у 1 і 3 знач.).

На ўсходзе зачырванела неба.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)