ціву́н, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м. (гіст.).
Назва розных службовых асоб у Расіі да 17 ст., а таксама наглядчык за працай сялян у памешчыка ў часы прыгону.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ціву́н
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ціву́н |
цівуны́ |
| Р. |
цівуна́ |
цівуно́ў |
| Д. |
цівуну́ |
цівуна́м |
| В. |
цівуна́ |
цівуно́ў |
| Т. |
цівуно́м |
цівуна́мі |
| М. |
цівуне́ |
цівуна́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ціву́н, -на́ м., ист. тиу́н
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ціву́н, ‑а, м.
Гіст. Назва розных службовых асоб у Расіі 10–17 стст. // Наглядчык за працай сялян у памешчыка ў часы прыгону. А ў Яносіка нічога з сабой не было; Цівуны ўсё адабралі, Усё агнём пайшло. Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыганя́ты, -ага, мн. -ыя, -ых, м.
Памешчыцкі слуга, які наглядаў за працай сялян у час прыгону; цівун (уст.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тиу́н ист. ціву́н, -на́ м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паўпа́нак, ‑нка, м.
Разм. іран. Той, хто лічыць сябе панам, паводзіць сябе як пан, не маючы на тое падстаў; панскі памагаты. Камандаваў слугамі не пан, а паўпанкі — аконам, цівун, стараста, гайдукі. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паздзе́кавацца, ‑куюся, ‑куешся, ‑куецца; зак., з каго-чаго.
Здзекавацца некаторы час. Цівун і за шчэпку знойдзе прычэпку, каб паздзекавацца з чалавека. Якімовіч. Багаты і фанабэрысты быў .. [Андрэеў] бацька .., любіў паздзекавацца з беднага люду. Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пасвіста́ць, ‑свішчу, ‑свішчаш, ‑свішча; зак.
Свістаць некаторы час; свіснуць некалькі разоў. — Пан цівун, пабойся бога! — заступіўся за Язэпку дзед Міхаль. — Што ж ён зрабіў такога? Хіба ж няможна на дудачцы пасвістаць? Якімовіч. Каля суседскага парога залілася сабачаня, тоненька-тоненька. Алёшка пасвістаў яму і пайшоў. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыганя́ты, ‑ага, м.
Слуга памешчыка, які наглядаў за працай сялян у час прыгону; цівун. Шмат чаго бачылі на сваім вяку старыя бярэзіны. Бачылі, як сцябаў селяніна бізуном панскі прыганяты. Галавач. // Разм. Наглядчык. Калючы дрот фашысцкіх канцлагераў, катаванні, голад, здзекі, парабкоўства ў нямецкіх прыганятых — усё гэта давялося паспытаць, «вывучыць» аўтару. «Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)