цё́тка
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
цё́тка |
цё́ткі |
| Р. |
цё́ткі |
цё́так |
| Д. |
цё́тцы |
цё́ткам |
| В. |
цё́тку |
цё́так |
| Т. |
цё́ткай
цё́ткаю |
цё́ткамі |
| М. |
цё́тцы |
цё́тках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
цётка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.
1. Бацькава або матчына сястра; жонка дзядзькі.
2. Жанчына наогул (часцей пажылая; разм.).
|| ласк. цётачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж. і цётухна, -ы, мн. -ы, -аў, ж.
|| прым. цётчын, -а.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цётка ж.
1. тётка, тётя;
яна́ мая́ ц. — она́ моя́ тётка;
2. прост. (о женщине вообще) тётка, тётенька;
◊ го́лад не ц. — посл. го́лод не тётка
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
цётка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.
1. Бацькава або матчына сястра; жонка дзядзькі. Вярнуўшыся ў прыцемках з поля, .. [Аня] зайшла да Андрэевай цёткі. Мележ.
2. Разм. Дарослая жанчына наогул; зварот да старэйшай па ўзросту жанчыны. У калідоры стаялі Міколавы аднавяскоўцы — дзядзька Лявон і цётка Тэкля. Корбан. — Ты думаеш, цётка, я не ведаю? Усе ведаюць! А я не вмоўчу. Чорны.
•••
Голад не цётка — пра стан галоднага і таму непераборлівага ў ядзе чалавека (жывёлы).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цётка / дзядзькава жонка: дзядзіна
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
не́ма, прысл.
1. Дзіка, роспачна (крычаць, галасіць, раўці і пад.).
2. Моўчкі, без слоў.
Цётка н. енчыла.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Тэ́йка ‘сяброўка’ (калінк., Сл. ПЗБ, Мат. Гом.). Гл. тайка ‘тс’, магчыма, з экспрэсіўнай заменай а > э пад націскам. Калі прыняць ідэю т. зв. дзіцячых слоў, то можна параўнаць з балг. те́йка ‘цётка’ (ВЕР, 7, 899; з те́та ‘цёця’), н.-луж. дыял. tejka ‘бабуля’ (Шустар-Шэўц, 1502; параўн. в.-луж. ćeta ‘цётка’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ме́сцам, прысл.
Тое, што і месцамі. Месцам хваля стогнам рыкне. Цётка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зусю́ль, прысл.
Разм. Тое, што і адусюль. Добрыя весці зусюль ідуць. Цётка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тётя в разн. знач. цётка, -кі ж.; (при обращении детей к взрослой женщине) цёця, -ці ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)