цяса́к
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
цяса́к |
цесакі́ |
| Р. |
цесака́ |
цесако́ў |
| Д. |
цесаку́ |
цесака́м |
| В. |
цяса́к |
цесакі́ |
| Т. |
цесако́м |
цесака́мі |
| М. |
цесаку́ |
цесака́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
цяса́к, цесака́, мн. цесакі́, цесако́ў, м.
1. Халодная зброя ў выглядзе шырокага, вострага з абодвух бакоў клінка з крыжападобнай ручкай.
2. Цяслярская сякера для часання дрэва (спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цяса́к, род. цесака́ м. теса́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
цяса́к, цесака, м.
Халодная зброя ў выглядзе шырокага, вострага з абодвух бакоў клінка з крыжападобнай ручкай. Часта пад рукі трапляліся радавыя гітлераўцы, у якіх, акрамя цесакоў, нічога не было. Новікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
на́гала, прысл.
1. Не пакінуўшы валасоў.
Пастрыжаны н.
2. Выняўшы з ножнаў (шаблю, цясак).
Трымаць шашкі н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
на́гала, прысл.
1. Не пакінуўшы валасоў. Галава была пастрыжана нагала, і без шапкі .. [Сева] стаў непадобны на сябе, ранейшага. Карпаў.
2. Выняўшы з ножнаў (пра шаблю, цясак). Трымаць шашкі нагала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шру́ба, ‑ы, ж.
Шпень са спіральнай нарэзкай; вінт 1. Галоўка шрубы. □ [Юзік] перамацаў кожную шрубу і кожны зуб на барабане! Крапіва. [Старшыня:] — Убачыш па дарозе падкову, шрубу, нават цясак — не лянуйся падняць і прынесці ў калгасную кузню. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
теса́к м.
1. (плотничий топор) склюд, род. склю́да, м., сяке́ра, -ры ж.;
2. (оружие) ист., воен. цяса́к, род. цесака́ м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Пацёс ’столь’ (Сцяшк., слонім., Арх. Бяльк.; маст., Сл. ПЗБ; бар., Сл. Брэс.; зэльв., свісл., Шатал.). Да па‑(< прасл. po- са значэннем ’пашырэнне выніку дзеяння’) і цёс, якое з + цясиць (замест яго ў бел. літар. мове замацаваўся дзеяслоў часаць, і ад якога засталіся цясак, цясла, цясляр і да таго пад.). Да прасл. tesati. І.‑е. адпаведнікі: літ. tašyti ’часаць (дрэва)’, ст.-інд. taksati, takšnoti, t äs t і ’ачэсвае, цяслярыць’, takęa ’цясляр’, авест. tašan‑, ст.-грэч. τέκτων ’тс’, лац. texō‑, ‑ere ’ткаць, плясці, будаваць’; ст.-в.-ням. dehsala, ірл. tat (< *tökslo‑) ’цяслярская сякера’ (Фасмер, 4, 50). Сюды ж свісл. пацёсіна ’дошка ў столі’ (Шатал.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)