цурба́н, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Абрубак, кароткі кавалак бервяна.
2. перан. Пра някемлівага, непаваротлівага, неразумнага чалавека (разм., лаянк.).
Гэтаму цурбану не ўтлумачыш.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цурба́н, -на́ м. (обрубок) чурба́н
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
цурба́н, ‑а, м.
1. Абрубак дрэва; кароткае бервяно. Прайшоўшы да кустоў, я, не спяшаючыся, разматаў і закінуў вуды, потым прысеў на чорны дубовы цурбан. Ляўданскі.
2. Лаянк. Пра някемлівага, неразумнае чалавека.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усма́л, ‑а, м.
Смалісты цурбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цурба́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м. (разм.).
Тое, што і цурбан (у 1 знач.).
|| памянш. цурбачо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цурба́к, ‑а, м.
Разм. Тое, што і цурбан (у 1 знач.). Бацька ў паддзёўцы, хоць на двары душна, расколвае цурбакі на паленне. Хадкевіч. Лазар сядзеў на цурбаку і расказваў пра сваю маладосць. Жычка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Буртэ́ль ’цурбан’ (Касп.). Мабыць, запазычанне з польск. burtyl ’дрэва, прыдатнае на бэлькі для аббіцця карабля’ (Варш. сл., 1, 237). Параўн. яшчэ бурцалёк ’цурбан’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Курдава́лак ’цурбан, цурбалак’ (Нар. сл.). Кантамінацыя курда (гл.) і кавалак (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бурцалёк ’цурбан’ (= буртэ́ль) (Касп.). Няяснае слова. З *бу́рцаль < польск. *burtel (параўн. burtyl, гл. пад буртэль)?
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стурба́н ‘старчак’ (ТС). Магчыма, кантамінацыя цурбан ‘кавалак палена’ і стырча́ць ‘тырчаць’, гл. Малаверагодна ўтварэнне ад стурбава́ць ‘патрывожыць; спыніць’ (Нас., Сл. ПЗБ), што да турбаваць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)