цмо́кнуць
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
цмо́кну |
цмо́кнем |
| 2-я ас. |
цмо́кнеш |
цмо́кнеце |
| 3-я ас. |
цмо́кне |
цмо́кнуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
цмо́кнуў |
цмо́кнулі |
| ж. |
цмо́кнула |
| н. |
цмо́кнула |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
цмо́кні |
цмо́кніце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
цмо́кнуўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
цмо́кнуць сов., однокр., разг.
1. чмо́кнуть; (языком) щёлкнуть;
2. (поцеловать) чмо́кнуть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
цмо́кнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
Аднакр. да цмокаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цмо́каць, -аю, -аеш, -ае; -аны; незак.
1. Утвараць губамі гук, падобны на гук усмоктвання.
2. каго-што. Гучна цалаваць (разм.).
|| аднакр. цмо́кнуць, -ну, -неш, -не; -ні.
|| наз. цмо́канне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чмо́кнуть сов., однокр.
1. (губами) цмо́кнуць;
2. (о чём-л. вязком) чмя́кнуць;
3. (поцеловать) разг. цмо́кнуць, плю́снуць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
цмок², выкл.
1. Ужыв. гукапераймальна для абазначэння адрывістага гуку, які атрымліваецца раптоўным раскрыццём сціснутых губ.
2. у знач. вык. Ужыв. ў знач. дзеясл. цмокаць—цмокнуць (разм.).
Хлопчык ц. у шчаку бабулю.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыцмо́кнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
1. Цмокнуць губамі, языком, звычайна выказваючы якое‑н. пачуццё (здзіўленне, задавальненне, злосць і інш.). Апранаючыся, .. [Чыжык] агледзеў свае гамашы, здзіўлена прыцмокнуў языком. Лупсякоў. — Ты праўду кажаш. З Рыгора можа быць талковы брыгадзір, але... — тут Васіль прыцмокнуў языком. Арочка.
2. Цмокнуць, прымушаючы каня ісці. Старшыня ўзяўся за лейцы, зычна прыцмокнуў. Якімовіч. І я тут не адгаварыўся, усе разам кінулі мяне ў вазок на гарохавінне, і Алесь прыцмокнуў на каня. Адамчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пацмо́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм. Цмокаць некаторы час; цмокнуць некалькі разоў. Дзяўчаты паглядзелі Вадзімку: пацмокалі языкамі, пазабаўлялі хлопчыка. Ён ім паўсміхаўся, і яны заспяшаліся з хаты. Сабаленка. Тамаш Андрэевіч усхвал[я]вана паварушыўся на сядзенні, пацмокаў на каня, тузануў лейцы. Краўчанка. [Крушынін] спытаў, колькі каштуе дзесятак, моўчкі пакруціў галавою, пацмокаў і перайшоў да другой жанчыны. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
щёлкнуть сов., однокр.
1. (дать щелчок) пстры́кнуць;
2. (произвести звук) пстры́кнуць; ля́снуць; шчо́ўкнуць; цмо́кнуць; цо́кнуць;
3. (орех и т. п.) лу́снуць;
4. шчо́ўкнуць, цёхнуць; см. щёлкать.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
цмок 1, ‑а, м.
У казках і народных паданнях — пачвара ў вобразе змея, дракона. Толькі пела [маці] мне песні Аб цёмных бяздонных азёрах, У якіх ажываюць начамі Апаўшыя зоры, Аб дрымучых лясах, Дзе асілкі змагаюцца з цмокам. Кірэенка. // перан. Носьбіт варожых народу сіл; крывасмок. Зімой, у вялікі мароз, папрывязвалі бяздушныя цмокі гэтых палонных да аглобляў сваіх фурманак, і людзі.. павінны былі бегчы.. з коньмі. Ермаловіч.
цмок 2, выкл.
1. Ужываецца гукапераймальна для абазначэння адрывістага гуку, які атрымліваецца раптоўным раскрыццём сціснутых губ.
2. у знач. вык. Ужываецца паводле знач. дзеясл. цмокаць — цмокнуць. У шчаку дзяўчыну цмок.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)