це́шыцца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
це́шуся |
це́шымся |
| 2-я ас. |
це́шышся |
це́шыцеся |
| 3-я ас. |
це́шыцца |
це́шацца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
це́шыўся |
це́шыліся |
| ж. |
це́шылася |
| н. |
це́шылася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
це́шся |
це́шцеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
це́шачыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
це́шыцца, -шуся, -шышся, -шыцца; незак.
1. кім-чым і з каго-чаго. Адчуваць асалоду, задавальненне ад чаго-н., радавацца чаму-н.
Ц. дасягнутымі поспехамі.
Ц. з дзяцей.
2. Радавацца, весяліцца.
Цешыліся дарослыя і дзеці, чуліся песні.
3. кім-чым і з каго-чаго. Забаўляцца, пацяшацца.
Дзіця ц. новай цацкай.
4. чым. Суцяшаць, абнадзейваць сябе.
Людзі цешыліся думкай аб лепшым будучым.
|| зак. паце́шыцца, -шуся, -шышся, -шыцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
це́шыцца несов.
1. (кім, чым і без дап.) забавля́ться, развлека́ться; наслажда́ться, те́шиться;
ц. жыццём — наслажда́ться жи́знью;
2. (з каго, чаго) ра́доваться (глядя на кого, что);
ц. з дзяце́й — ра́доваться, гля́дя на дете́й;
3. (чым) утеша́ться, те́шиться, успока́ивать себя́;
ц. ду́мкай — утеша́ться (те́шиться, успока́ивать себя́) мы́слью;
4. (выражать чувство любви друг к другу) милова́ться;
◊ чым бы дзіця́ ні це́шылася, абы́ не пла́кала — погов. чем бы дитя́ ни те́шилось, лишь бы не пла́кало
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
це́шыцца, ‑шуся, ‑шышся, ‑шыцца; незак.
1. кім-чым, з каго-чаго. Пацяшацца, забаўляцца. Доўга людзі цешыліся з цудаў, Што зрабіў быў Люцыян Таполя, Доўга з той батлейкі рагаталі. Танк. Чым бы дзіця ні цешылася, толькі б не плакала. Прымаўка.
2. кім-чым, з каго-чаго, без дап. і з дадан. сказам. Мець асалоду, задавальненне ад чаго‑н.; радавацца чаму‑н. Любіла Аксіння горача. Але нядоўга цешылася сваім шчасцем — няпоўных тры гады. Асіпенка. [Андрэй] цешыўся з Івана. Гэта быў не хлопец, а золата. Чарнышэвіч. Паміж альтанкай і сабачай будкай, пад разлапістым вязам, цешыўся ў лазовым крэсле-качалцы Радж, мой стрыечны брат. М. Ткачоў. [Гушка] цешыўся, што мае свайго каня. Чорны.
3. Мілавацца, радавацца. — Цалуюцца галубкі, цешацца, — усміхнулася Волька. Васілевіч. І цешыцца сэрца і цешацца вочы, Калі мы пабачым гурток дзе дзявочы. Броўка.
4. чым. Суцяшаць, абнадзейваць сябе. Праз некаторы час страляніна ад нас аддалілася, і мы пачалі цешыцца думкай, што цяпер выйдзем, напэўна выйдзем на свой маршрут. Няхай.
5. Злараднічаць. — Добрая лазня нашаму старшыньку! — ці то спачуваў, ці то цешыўся Карпечак. Аношкін. Я і не заўважыў, як тыя самыя хлопцы, якія некалі так цешыліся, калі Рыжы біў мяне на рынгу, цяпер на трэніроўках глядзелі на мяне з надзеяй, нават з нейкім страхам. Карпюк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пе́сціцца, пе́шчуся, пе́сцішся, пе́сціцца; незак.
Аддавацца пяшчотам, цешыцца бестурботнасцю.
П. ў цяньку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
увеселя́ться возвр., страд. весялі́цца, забаўля́цца, це́шыцца, пацяша́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ла́савацца, -суюся, -суешся, -суецца; -суйся; незак., чым і без дап.
Есці што-н. смачнае, любімае; цешыцца, задавальняцца чым-н., атрымліваць асалоду.
Л. мёдам.
Л. апошнім летнім цяплом.
|| зак. пала́савацца, -суюся, -суешся, -суецца; -суйся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
купа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.
1. Апусціўшыся ў ваду, абмывацца, плаваць, асвяжацца.
К. ў моры.
2. перан., у чым, ад чаго. Мець, скарыстоўваць чаго-н. залішне многа, цешыцца ад чаго-н.
К. ў грашах.
К. ў шчасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
услажда́ться це́шыцца (кім, чым); мець (атры́мліваць) асало́ду (уце́ху) (ад каго, ад чаго);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)