цаца́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

У выразе: абяцанка — цацанка, а дурню радасць (разм.) — дурань радуецца абяцанню, якое можа не ажыццявіцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цаца́нка

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. цаца́нка цаца́нкі
Р. цаца́нкі цаца́нак
Д. цаца́нцы цаца́нкам
В. цаца́нку цаца́нкі
Т. цаца́нкай
цаца́нкаю		 цаца́нкамі
М. цаца́нцы цаца́нках

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

цаца́нка: абяца́нка — ц., а ду́рню ра́дасць посл. обе́щанного три го́да ждут

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

цаца́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.

У выразе: абяцанка — цацанка, а дурню радасць — прыказка, сэнс якой у тым, што дурань радуецца абяцанню, якое можа не ажыццявіцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

абяца́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.

Разм. Абяцанне (часцей нявыкананае). [Тапурыя:] — Цара-такі прагналі, але вольнасць народу багатыя не далі, ашукалі народ абяцанкамі... Самуйлёнак. Сымон жа крыўду дзён спазнаў, Цану спазнаў ён абяцанкам. Броўка. Абяцанка — цацанка, а дурню радасць. Прыказка.

•••

Абяцанкамі карміць гл. карміць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

абяца́нка ж., разг. посу́л м.;

◊ кармі́ць ~камі — корми́ть обеща́ниями; корми́ть за́втраками;

а.-цаца́нка, а ду́рню ра́дасць — погов. обе́щанного три го́да ждут

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

посу́л м.

1. прост. абяца́нка, -кі ж.;

2. (взятка) уст. ха́бар, -ру м.;

◊

за посу́л де́нег не беру́т погов. абяца́нка-цаца́нка, а дурно́му ра́дасць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

абяцанне, слова, зарок, гарантыя; абяцанка, абяцанка-цацанка, посул, бажба (разм.); абавязацельства, запэўненне, запэўніванне (кніжн.); прысяга, клятва (выс.)

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

ра́дасць ж.

1. (чувство удовольствия, удовлетворения) ра́дость; отра́да; (чувство торжества, восторга) ликова́ние ср.;

2. (радостное событие) ра́дость;

у нас сяго́ння р. — у нас сего́дня ра́дость;

не по́мніць сябе́ ад ~ці — не по́мнить себя́ от ра́дости;

◊ абяца́нка-цаца́нка, а ду́рню р. — погов. обе́щанного три го́да ждут

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ду́рань, -рня м.

1. прост., бран. дура́к, глупе́ц, ду́рень, простофи́ля; дурале́й;

2. (карточная игра) дура́к;

◊ ду́рня стро́іць — валя́ть дурака́; ко́рчить (из себя́) дурака́;

пакі́нуць у ду́рнях — оста́вить в дурака́х;

прыкі́двацца ду́рнем — прики́дываться дурачко́м;

аста́цца (заста́цца) у ду́рнях — оста́ться в дурака́х;

ду́рняў шука́ць — дурако́в иска́ть;

стро́іць ду́рня — (з каго) де́лать дурака́ (из кого);

разыгра́ць ду́рня — разыгра́ть дурака́;

д. ду́рнем — дура́к дурако́м;

набі́ты д. — наби́тый дура́к;

гэ́та ко́жны д. мо́жа — э́то ка́ждый дура́к мо́жет;

знайшо́ў (знайшлі́) ~рня — нашёл (нашли́) дурака́;

каб (я, ён) не быў ду́рнем — не будь (я, он) дурако́м;

д.-д., а са́ла лю́біць — губа́ не ду́ра;

пашы́цца ў ду́рні — прики́нуться дурачко́м;

не д. — не дура́к;

ду́рняў не се́юць, яны́ са́мі ро́дзяцца — посл. дурако́в не се́ют, они́ са́ми родя́тся;

заста́ў ду́рня бо́гу малі́цца, дык ён і лоб разаб’е́ — посл. заста́вь дурака́ бо́гу моли́ться — он и лоб расшибёт;

лепш з разу́мным згубі́ць, чым з ду́рнем знайсці́ — посл. лу́чше с у́мным потеря́ть, чем с глу́пым найти́;

но́сіцца, як д. з пі́санай то́рбай — погов. но́сится, как ду́рень с пи́саной то́рбой;

абяца́нка-цаца́нка, а ду́рню ра́дасць — погов. обе́щанного три го́да ждут;

ду́рням зако́н не пі́сан — погов. дурака́м зако́н не пи́сан;

д. і мя́ла зло́міць — посл. дура́к и пест слома́ет; си́ла есть — ума́ не на́до;

вялі́кі пень ды д. — погов. велика́ Феду́ла да ду́ра

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)