цары́зм, -у, м.
Дзяржаўны лад, пры якім вярхоўная ўлада належыць цару; манархія.
|| прым. цары́сцкі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цары́зм
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
цары́зм |
| Р. |
цары́зму |
| Д. |
цары́зму |
| В. |
цары́зм |
| Т. |
цары́змам |
| М. |
цары́зме |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
цары́зм, ‑у, м.
Дзяржаўны лад, пры якім вярхоўная неабмежаваная ўлада належыць цару; царскі рэжым. Частка думскіх дэпутатаў.. прапанавала звярнуцца з думскай трыбуны да ўсіх сялян з заклікам аказаць дапамогу думе ў барацьбе з царызмам. Колас. Таксама, як і ўкраінскі народ, стагнаў наш народ пад ярмом польскіх паноў і царызму. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кароткачасо́вы, ‑ая, ‑ае.
Які працягваецца нядоўгі час. Кароткачасовая сувязь. Кароткачасовая перадышка. □ Кажуць, што даўней гэта быў касцельны дом. Ён памятае яшчэ ўніятаў на Беларусі, царызм, кароткачасовую ўладу немцаў. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
касце́льны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да касцёла, належыць яму. Касцельныя званы. Касцельная вежа. Касцельны служка. □ Кажуць, што даўней гэта быў касцельны дом. Ён памятае яшчэ ўніятаў на Беларусі, царызм, кароткачасовую ўладу немцаў. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прасле́даваць несов., в разн. знач. пресле́довать;
п. во́рага — пресле́довать врага́;
цары́зм жо́рстка прасле́даваў рэвалюцыяне́раў-дэмакра́таў — цари́зм жесто́ко пресле́довал революционе́ров-демокра́тов
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прасле́даваць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; незак., каго-што.
1. Гнацца за кім‑, чым‑н., стараючыся дагнаць, захапіць, знішчыць. Праследаваць звера. Праследаваць ворага. □ Фашысты больш не праследавалі .. [партызан], самі баяліся засады. Новікаў.
2. перан. Не пакідаць у спакоі, даймаць, мучыць. Здагадкі, адна страшнейшая за другую, неадчэпна праследавалі .. [Аніссю]. Лынькоў.
3. Учыняць ганенні каму‑н., прыгнятаць. Вядома, што царызм праследаваў усякія праяўленні нацыянальных асаблівасцей беларусаў. Лушчыцкі.
4. Спец. Аддаваць пад суд. Праследаваць у судовым парадку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ру́хнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
Разм.
1. Абваліцца, упасці пад дзеяннем уласнага цяжару. Дзверы затрашчалі і рухнулі. П. Ткачоў. Сцяна лёгка рухнула, і нейкая бэлька павісла на ствале гарматы. Грамовіч. Агонь жа тым часам разгараўся, вось-вось павінна была рухнуць страха. Кулакоўскі. // Упасці з шумам усім цяжарам (пра чалавека). Бандыт разгубіўся і рухнуў на снег. Броўка.
2. перан. Пераехаць існаваць, знікнуць. [Юстын:] — І раптам — вайна. Адразу ўсе планы, усё шчасце людское рухнула. Краўчанка. Рухнулі старыя Міхалавы ідэалы, рассыпаліся былыя надзеі, згінулі ранейшыя мары, пакінуўшы пасля сябе прыкрую памяць. Кудраўцаў. У лютым 1917 г. рухнуў царызм. Ліс.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)