цана́, -ы́, мн. цэ́ны і (з ліч. 2, 3, 4) цаны́, цэн, ж.

1. Грашовае выражэнне вартасці тавару; плата.

Зніжэнне цэн.

Ц. праезду аўтобусам.

2. звычайна ў форме Т цано́й (-о́ю), чаго. Ужыв. ў знач.: страціўшы што-н., ахвяраваўшы чым-н., перажыўшы што-н.

Перамагчы цаной вялікіх страт.

Любой цаной дасягнуць мэты.

3. перан. Значэнне, роля чаго-н.

Ц. слова.

○

Адпускная цана — цана, па якой прадаецца прадукцыя.

◊

У цане (разм.) — дорага каштуе; высока цэніцца.

Цаны няма каму-чаму (разм.) — вельмі дарагі, вельмі высокай якасці.

|| прым. цэ́насны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пі́раў,

У выразе: пірава перамога (кніжн.) — перамога, якая дасягаецца цаной вялікіх ахвяр [ад імя эпірскага цара Піра, які перамог рымлян].

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прымірэ́нства, -а, н.

Паводзіны таго, хто імкнецца любой цаной згладзіць супярэчнасці, пазбегнуць канфліктаў.

|| прым. прымірэ́нчы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цана́

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. цана́ цэ́ны
цаны́
Р. цаны́ цэ́н
Д. цане́ цэ́нам
В. цану́ цэ́ны
цаны́
Т. цано́й
цано́ю		 цэ́намі
М. цане́ цэ́нах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

чатырохты́сячны, -ая, -ае.

1.

Ліч. парадк. да чатыры тысячы.

2. Які складаецца з чатырох тысяч адзінак.

Ч. атрад.

3. Цаной у чатыры тысячы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

васьміты́сячны, -ая, -ае.

1.

Ліч. парадк. да восем тысяч.

2. Цаной у восем тысяч рублёў.

3. Які складаецца з васьмі тысяч адзінак.

В. атрад.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

саракарублёвы, ‑ая, ‑ае.

Вартасцю, цаной у сорак рублёў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

трыццацірублёвы, ‑ая, ‑ае.

Цаной або вартасцю ў трыццаць рублёў. Трыццацірублёвая сукенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фра́нкавы, ‑ая, ‑ае.

Вартасцю ў адзін франк. Франкавая манета. // Цаной у адзін франк. Франкавы абед.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

уцэ́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак.; ж.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. уцэньваць — уцаніць.

2. Розніца паміж першапачатковай і зніжанай цаной. Сума ўцэнкі складае 5 %.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)