ха́ўкнуць

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. ха́ўкну ха́ўкнем
2-я ас. ха́ўкнеш ха́ўкнеце
3-я ас. ха́ўкне ха́ўкнуць
Прошлы час
м. ха́ўкнуў ха́ўкнулі
ж. ха́ўкнула
н. ха́ўкнула
Загадны лад
2-я ас. ха́ўкні ха́ўкніце
Дзеепрыслоўе
прош. час ха́ўкнуўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ха́ўкнуць сов., однокр., разг.

1. хвати́ть во́здуха откры́тым ртом;

2. зевну́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ха́ўкнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

Аднакр. да хаўкаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ха́ўкаць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).

1. Хапаць паветра раскрытым ротам; цяжка дыхаць.

Хворы ледзь хаўкае.

2. Пазяхаць.

|| аднакр. ха́ўкнуць, -ну, -неш, -не; -ні.

|| наз. ха́ўканне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Аха́лкам ’не перажоўваючы, вялікімі кускамі (есці)’: «свіньні ядуць ахалкам» (глыб., Цыхун, вусн. паведамл.). Відаць, да хаўкнуць ’хутка, прагна праглынуць’, параўн. рус. ха́лко ’хутка, спяшаючыся’. Параўн. таксама аха́лак (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Пераха́ўкнуць ’перабраць; выпіць, наліць болей, чым патрэбна, перабольшыць’, перахсіўкнута (безасаб.) ’пакладзена болей нормы’ (Шпіл., Нас.: лях., Сл. Брэс.), смал. перахаўкнуць, перахаўкнуць ’выпіць гарэлкі праз меру’. Да пера- (гл.) і хаўкаць ’хутка хапаць ротам’ — ад гукапераймання хаўк! — пра хуткі рух з адпаведным гукам, хаўкнуць ’хутка, прагна праглынуць’, параўн. ахапкам (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)