ха́м

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. ха́м ха́мы
Р. ха́ма ха́маў
Д. ха́му ха́мам
В. ха́ма ха́маў
Т. ха́мам ха́мамі
М. ха́ме ха́мах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

хам, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Чалавек ніжэйшага саслоўя, звычайна селянін (гіст.).

2. Грубы, нахабны чалавек (разм., лаянк.).

|| ж. ха́мка, -і, ДМ -мцы, мн. -і, -мак.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

хам бран. хам, род. ха́ма м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

хам м., уст., разг., бран. хам

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

хам, ‑а, м.

1. Уст. Пагардлівая назва чалавека ніжэйшага саслоўя, звычайна селяніна (у мове паноў). Уваходзіць перапалоханы галоўны аконам. У руках яго папера. — Ясны пане! Якую агідную паперу падалі пану гэтыя хамы з Выганаў і з Высокага! Колас. Эх, дзяцюк, хама ўнук, Сын бяды і працы, Чаго прэш, як сляпы, У панскія палацы? Купала.

2. Разм. лаянк. Грубы, нахабны чалавек. [Марылька:] Як жа я з табою жыць буду, з такім хамам? [Няміра:] — Ага, Цывін настройвае цябе супроць мяне?! Чорны.

[Ад імя Хама, сына Ноя, які, паводле біблейскага сказання, быў пракляты бацькам за непашану.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хаму́ла, -ы, мн. -ы, -му́л і -аў, м. (разм., зневаж.).

Хам.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ха́мка, ‑і, ДМ ‑мцы; Р мн. ‑мак; ж.

Жан. да хам.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хаму́ла м., разг., бран. хам

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

хаму́ла, ‑ы, м.

Разм. груб. Хам. [Ураднік:] — Маўчаць, хамула! Жыва адзявайся! Макар! Прыступай да справы! Чарнышэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Люх ’хам, некультурны чалавек’ (Растарг.), рус. вяц. перм. лю́ша ’мурза, неахайніца’. Відаць, генетычна звязана з літ. liaũsius ’гультай, нядбайны’, liaušỹs ’гультаявалі’ (Фасмер, 2, 547).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)