ушчува́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак., каго.
Дакараць, папракаць за што-н.
У. за правіннасць.
|| зак. ушчу́ць, -у́ю, -у́еш, -у́е і ушчу́нуць, -ну, -неш, -не; ушчу́нь.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ушчува́ць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
ушчува́ю |
ушчува́ем |
| 2-я ас. |
ушчува́еш |
ушчува́еце |
| 3-я ас. |
ушчува́е |
ушчува́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
ушчува́ў |
ушчува́лі |
| ж. |
ушчува́ла |
| н. |
ушчува́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
ушчува́й |
ушчува́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
ушчува́ючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ушчува́ць несов. брани́ть, жури́ть; выгова́ривать; укоря́ть, упрека́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ушчува́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго.
Уздзейнічаць на каго‑н., дакараючы, папракаючы за што‑н. — Цётка Малання, — ушчувала Лізавета, — як вам не сорам! Мележ. Таня кінулася хлопцам насустрач. — Дзе вы бадзяліся столькі? — пачала ўшчуваць яна Міколу. Новікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ушчу́нуць, ‑ну, ‑неш, ‑не.
Зак. да ушчуваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ушчу́ць, ушчую, ушчуеш, ушчуе.
Зак. да ушчуваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Адпо́ўшчыць ’надаваць аплявух’ (Шат.). Магчыма, да ад‑по‑уш‑ч‑ыць ’ударыць па вуху’. Не выключана таксама сувязь (кантамінацыя) з ушчуваць ’караць’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
спавяда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; незак.
1. каго і без дап. Прымаць споведзь у каго-н.
С. грэшніка.
2. перан., каго. Ушчуваць за што-н.
С. вучня за дрэнны ўчынак.
3. Прытрымлівацца якога-н. вучэння, пераканання і пад.
Паэт кіраваўся прынцыпамі, якія спавядаў Максім Багдановіч.
|| зак. паспавяда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны і вы́спаведаць, -аю, -аеш, -ае; -аны.
|| наз. спавяда́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гэ́такі і гэ́ткі, ‑ая, ‑ае, займ.
Разм. Тое, што і такі. Дарогу! Дарогу сустрэчнаму плану! З гэтакім лозунгам хто ж не згодзіцца? Крапіва. — Няўжо табе, Амяллян, не сорам глядзець на гэтакі двор? — пачаў ушчуваць яго Журавінка. Лобан. Душой я вольны чалавек І гэткім буду цэлы век! Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сарамаці́ць, ‑мачу́, ‑маці́ш, ‑маці́ць; незак., каго.
1. Дакараць, выклікаючы пачуццё сораму. А настаўнік, нічога не ведаючы, думае, што Ганька падглядвае, і сарамаціць яе... Васілевіч. Калі хто спрабаваў сарамаціць, ушчуваць вырадка — біць яго цяпер, вядома, баяліся, — Пэпік апраўдваўся. Сачанка. Маці заступілася за сына, яна схапіла Хведара за руку і пачала сарамаціць. Пальчэўскі.
2. Ганьбіць, няславіць. Першай, мабыць, даведалася Халімоніха, прынесла вестку ад некага з суседак, зразу ж стала сарамаціць, клясці Ганну. Мележ. [Дзімін:] — Вам, Кашын, трэба праспацца. Я пазваню зараз, каб падрыхтавалі пасцель. Не сарамаціце бацьку. Карпаў. Пражыў ты [Бамбал] хораша век, дык пасядзі і хораша адпачні, не дзяцінься, не сарамаці сябе. Скрыган.
3. Прыводзяць у замяшанне, бянтэжыць, канфузіць. Сарамаціць вучня заўвагамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)