утаймава́ць, -му́ю, -му́еш, -му́е; -му́й; -мава́ны; зак.
1. каго (што). Уціхамірыць, супакоіць (чалавека); падпарадкаваць волі чалавека (дзікую або непаслухмяную жывёлу).
У. раззлаванага чалавека.
У. тыгра.
2. што. Зменшыць, аслабіць, прыглушыць праяўленне чаго-н.; справіцца з якімі-н. стыхійнымі з’явамі.
У. боль.
У. смагу.
У. пажар.
|| незак. утаймо́ўваць, -аю, -аеш, -ае; наз. утаймо́ўванне, -я, н.
|| наз. утаймава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
утаймава́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
утайму́ю |
утайму́ем |
| 2-я ас. |
утайму́еш |
утайму́еце |
| 3-я ас. |
утайму́е |
утайму́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
утаймава́ў |
утаймава́лі |
| ж. |
утаймава́ла |
| н. |
утаймава́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
утайму́й |
утайму́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
утаймава́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
утаймава́ць сов. обузда́ть; укроти́ть; утихоми́рить
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
утаймава́ць, ‑мую, ‑муеш, ‑муе; зак.
1. каго. Уціхамірыць, супакоіць (непаслухмянага, раззлаванага чалавека). Не так лёгка было Данілу ўтаймаваць Сымона. У таго ад злосці прыбавілася сілы, ён нібы звар’яцеў. Нарэшце абяссілены, спацелы і раскудлачаны Сымон здаўся. Чарнышэвіч. // Падпарадкаваць сваёй волі чые‑н. дзеянні, учынкі. Мы ўтаймуем ворагаў зямлі, Мы здолеем у пыл іх планы сцерці! Панчанка. // Падпарадкаваць волі чалавека дзікую або непаслухмяную жывёлу. Утаймаваць тыгра.
2. што. Зменшыць, аслабіць або суцішыць (боль). Я падзякаваў сваёй выратавальніцы і папрасіў, каб яна дала мне ў дарогу гэты корань: — Калі зуб забаліць зноў, я адразу ўтаймую боль. Дубоўка. // Заглушыць, прыглушыць (якое‑н. пачуццё, хваляванне і пад.). Нейкае хваляванне ахапіла ўсіх. Каб утаймаваць яго, людзі пачалі прасіцца ісці на заданне. Шамякін. Мы сядзелі дзе хто, маўчалі, .. не маглі ўтаймаваць сваіх пачуццяў. Няхай. // Заспакоіць, здаволіць (пра жаданні, патрэбы і пад.). [Цвыркун:] — Дзякуй, пане, нешта мне піць хочацца, а салодкім чаем не ўтаймуеш смагі. Пальчэўскі. // Справіцца з якімі‑н. стыхійнымі з’явамі. Утаймаваць пажар. □ Уся брыгада працавала тады цэлага паўдня, пакуль.. утаймавалі шалёную ваду. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
смири́ть сов. уціхамі́рыць, утаймава́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
утаймо́ўваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да утаймаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
утаймава́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. утаймаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
утаймава́ны, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад утаймаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
утаймо́ўванне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. утаймоўваць — утаймаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
укроти́ть сов., прям., перен. утаймава́ць; уціхамі́рыць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)