усча́ць, узачну́, узачне́ш, узачне́; узачнём, узачняце́, узачну́ць; усча́ў, -чала́, -ло́; узачні́; усча́ты; зак., што і чаго (разм.).
Пачаць, распачаць.
У. сварку.
|| незак. усчына́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
усча́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
узачну́ |
узачнё́м |
| 2-я ас. |
узачне́ш |
узачняце́ |
| 3-я ас. |
узачне́ |
узачну́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
усча́ў |
усчалі́ |
| ж. |
усчала́ |
| н. |
усчало́ |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
узачні́ |
узачні́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
усча́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
усча́ць сов., разг. нача́ть, зате́ять; подня́ть;
у. сва́рку — нача́ть (зате́ять) ссо́ру;
у. шум — подня́ть шум
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
усча́ць, узачну, узачнеш, узачне; узачнём, узачняце; пр. усчаў, ‑чала, ‑чало; заг. узачні зак., што і чаго.
Разм. Пачаць, распачаць. Усчаць сварку. □ Хлапец затрымліваўся, наравіў усчаць доўгую гаворку. Кулакоўскі. Ні ў гэты вечар, ні ў наступныя ўсчаць бок Мірон не адважыўся... Сачанка. [Язэп:] «Каб я згадзіўся з Шугаем, Гаравы не ўсчаў бі гэтай справы». Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усчына́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да усчаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усча́ты, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад усчаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усчына́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. усчынаць — усчаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усча́ты разг. на́чатый, зате́янный; по́днятый; см. усча́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
усчына́ць несов., разг. начина́ть, затева́ть; поднима́ть; см. усча́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
загавары́ць 1, ‑вару, ‑ворыш, ‑верыць; зак., каго-што.
1. Надакучыць, стаміць працяглымі размовамі. — Што ж гэта я цябе загаварыла зусім! Ты ж, мусіць, не абедаў яшчэ? Асіпенка. // Размовай адцягнуць увагу ад чаго‑н., прымусіць забыцца пра што‑н. — Загаварылі вы мяне, а там яечня гарыць. Беразняк.
2. Ва ўяўленні ў забабонных людзей — уздзейнічаць на што‑н. замовай, магічным словам, загаворамі. Загаварыць кроў. Загаварыць зубы. □ Была нерухомая, зачараваная ціш; быццам бы хтось загаварыў усё: ні зыку, ні голасу не было чуваць. Гартны.
загавары́ць 2, ‑вару, ‑ворыш, ‑ворыць; зак.
1. Пачаць гаварыць. // Усчаць гаворку, пачаць размову з кім‑н. Сцяпан усё мацней і мацней захапляўся Маяй. Цягнула падысці да яе, загаварыць, але ён не знаходзіў прычыны. Дуброўскі. // перан. Абазвацца, пачаць дзейнічаць. Кулямёты загаварылі.
2. Навучыцца гаварыць, карыстацца мовай. Дзіця ўпершыню загаварыла.
3. перан. Праявіцца ў дзеяннях, настроях і інш. Прачнулася і загаварыла бязмерная нянавісць пакрыўджаных людзей. Чорны.
•••
Кроў загаварыла гл. кроў.
Сумленне загаварыла гл. сумленне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)