усе́чаны
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
усе́чаны |
усе́чаная |
усе́чанае |
усе́чаныя |
| Р. |
усе́чанага |
усе́чанай
усе́чанае |
усе́чанага |
усе́чаных |
| Д. |
усе́чанаму |
усе́чанай |
усе́чанаму |
усе́чаным |
| В. |
усе́чаны (неадуш.)
усе́чанага (адуш.) |
усе́чаную |
усе́чанае |
усе́чаныя (неадуш.)
усе́чаных (адуш.) |
| Т. |
усе́чаным |
усе́чанай
усе́чанаю |
усе́чаным |
усе́чанымі |
| М. |
усе́чаным |
усе́чанай |
усе́чаным |
усе́чаных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
усе́чаны
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
усе́чаны |
усе́чаная |
усе́чанае |
усе́чаныя |
| Р. |
усе́чанага |
усе́чанай
усе́чанае |
усе́чанага |
усе́чаных |
| Д. |
усе́чанаму |
усе́чанай |
усе́чанаму |
усе́чаным |
| В. |
усе́чаны (неадуш.)
усе́чанага (адуш.) |
усе́чаную |
усе́чанае |
усе́чаныя (неадуш.)
усе́чаных (адуш.) |
| Т. |
усе́чаным |
усе́чанай
усе́чанаю |
усе́чаным |
усе́чанымі |
| М. |
усе́чаным |
усе́чанай |
усе́чаным |
усе́чаных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
усе́чаны
дзеепрыметнік, залежны стан, прошлы час, закончанае трыванне
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
усе́чаны |
усе́чаная |
усе́чанае |
усе́чаныя |
| Р. |
усе́чанага |
усе́чанай
усе́чанае |
усе́чанага |
усе́чаных |
| Д. |
усе́чанаму |
усе́чанай |
усе́чанаму |
усе́чаным |
| В. |
усе́чаны (неадуш.)
усе́чанага (адуш.) |
усе́чаную |
усе́чанае |
усе́чаныя (неадуш.)
усе́чаных (адуш.) |
| Т. |
усе́чаным |
усе́чанай
усе́чанаю |
усе́чаным |
усе́чанымі |
| М. |
усе́чаным |
усе́чанай |
усе́чаным |
усе́чаных |
Кароткая форма: усе́чана.
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
мо,
Разм. Усечаная форма слова «можа» (у 2, 3 знач.). У жылістых, учэпістых руках старога ўгадвалася немалая сіла, якую не здолеў, ды мо і не здолее зламаць час. Васілёнак. Дыміць туман. Мо лепш перачакаць, Пакуль зара не прыадчыніць дзверы? Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усе́чаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад усячы, усекчы.
2. у знач. прым. Спец. Такі, верхняя частка якога адсечана плоскасцю, паралельная да асновы. Усечаны конус.
3. у знач. прым. У граматыцы і літаратуразнаўстве — з усячэннем (у 2 знач.). Усечаная абрэвіятура. Усечаны верш. Усечаны дактыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Ла́кі, ла́кы (мн.) ’рогі драўляных віл, прызначаных для сена або саломы’ (пін., Нар. лекс.) — усечаная форма з відлакі, якое з польск. widłaki.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мо — усечаная форма ад можа, можы, можэ ’магчыма, мабыць’ (ТСБМ, Жд. 1, Кліх, Бір. дыс., Гарэц., Сл. ПЗБ, ТС, Ян.), выкліканая неабходнасцю адрознення мадальнага слова ад дзеяслова 3‑й ас. адз. ліку (можа).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Базано́вец ’расліна Lysimachia nummularia L., лазаніца’ (Кіс.). Рус. бажа́новец, база́новец, ст.-укр. базановець, укр. дыял. зановець (усечаная форма). Запазычанне з польск. bazanowiec ’тс’ (да bażant ’фазан’, параўн. семантычную паралель назвы расліны — ням. Fasanenkraut). Гук ‑z‑ замест ‑ż‑ тлумачаць польскім мазурэннем. Фасмер, 1, 104; Карловіч, Wyr. obce, 40 і наст.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ра́каць, ра́катэ ’кракаць’ (драг., ЖНС: “Качкэ́ ра́кають табэ жабэ́”). Верагодна, усечаная форма зыходнага дзеяслова кра́каць (гл.). Нельга, аднак, выключыць і магчымасць незалежнага гукапераймальнага ўтварэння, як, напрыклад, у назвах сіваваронкі Coracias garrulus L.: рус. ра́кша, н.-луж. rakajca; параўн. адпаведнае, на наш погляд, серб. žaba rakara, якое Скок (3, 101) звязвае, аднак, з rak (гл. рак 1), што ўяўляецца, па меншай меры, не відавочным.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рышт 1 ’рыштаванне пры пабудове зруба вышэй вокнаў’ (ТС), ’козлы для падоўжанай распілоўкі калод’ (ТС), ры́шты, рэ́шты, ра́шты ’прыстасаванне ў возе для пашырэння яго пагрузачнай пляцоўкі’ (Нар. словатв.). Усечаная форма ад рыштава́нне (гл.), рышту́нак.
Рышт 2 ’месца, дзе цячэ невялікая рэчка’ (міёр., НС), ’роў, ручай’ (Бяльк.), ’канава’ (Нас.), ’ручай, рэчышча, роў’ (клім., ЛА 5), ’канава’ (Гарэц., Яруш.), ры́шта ’канава’ (Жд. 3). Ад рышто́к (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)