упячы́, упяку́, упячэ́ш, упячэ́; упячо́м, упечаце́, упяку́ць; упёк, упякла́, -ло́; упячы́; упе́чаны; зак.
1. што. Спячы, добра прапячы.
У. хлеб.
2. каго (што). Адправіць куды-н. супраць волі; зняволіць (разм.).
У. ў глуш.
У. ў турму.
3. каго. Папракнуць, з’едліва сказаць што-н. каму-н. (разм.).
У. каго-н. на сходзе.
4. што. Марна патраціць (разм.).
Упяклі столькі грошай.
|| незак. упяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
упячы́
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
упяку́ |
упячо́м |
| 2-я ас. |
упячэ́ш |
упечаце́ |
| 3-я ас. |
упячэ́ |
упяку́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
упё́к |
упяклі́ |
| ж. |
упякла́ |
| н. |
упякло́ |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
упячы́ |
упячы́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
упё́кшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
упячы́ сов.
1. упе́чь; ужа́рить;
у. хлеб — упе́чь хлеб;
у. са́ла — ужа́рить са́ло;
2. прост. (ударить) оже́чь;
3. разг. (сказать что-л. язвительное) уколо́ть, уе́сть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
упячы́, упяку, упячэш, упячэ; упячом, упечаце, упякуць; пр. упёк, упякла, ‑ло; заг. упячы; зак.
1. што. Спячы; добра прапячы. Упячы хлеб.
2. каго. Разм. Адправіць куды‑н. супраць волі. У польскай арміі.. [Максіма] ў страявую часць не ўзялі, а ўпяклі ў санітарны батальён. Машара. // Пасадзіць у турму, зняволіць. — Ды не! — запярэчыў .. [Лабановіч] сам сабе. — Некаму гэта патрэбна. Вось жа і мяне ўпяклі ў астрог, нават не паклапаціўшыся падперці прысуд доказамі. Колас. [Антось:] — Эх ты, чалавек — на галаве шапка! На каго ж ты пойдзеш са скаргай? На роднага брата! Табе будзе добра, як яго ў каталажку ўпякуць? С. Александровіч.
3. каго. Разм. Папракнуць каго‑н., з’едліва сказаць што‑н. каму‑н. — Мала ж ты каму верыш! — упёк.. [Башлыкова] хтосьці з залы, голасна, злосна. Мележ. Кожнае Званцова слова здавалася .. [Макару] зручным, каб упячы і яго, і Ёсіпа. Дуброўскі.
4. што. Разм. Марна патраціць, выдаткаваць. Паказальную кашару будавалі! — грошы ўпяклі, а карысці ніякай. Асіпенка.
5. па чым. Разм. Выцяць каго‑н. З усяго размаху ўпёк па спіне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
упе́чь сов., прям., перен. упячы́;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
упе́чаны, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад упячы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упе́чаны упечённый; ужа́ренный; см. упячы́ 1
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
упяка́ць несов. упека́ть; ужа́ривать; см. упячы́ 1
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)