уко́паны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. уко́паны уко́паная уко́панае уко́паныя
Р. уко́панага уко́панай
уко́панае		 уко́панага уко́паных
Д. уко́панаму уко́панай уко́панаму уко́паным
В. уко́паны
уко́панага		 уко́паную уко́панае уко́паныя
Т. уко́паным уко́панай
уко́панаю		 уко́паным уко́панымі
М. уко́паным уко́панай уко́паным уко́паных

Крыніцы: krapivabr2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

уко́паны

дзеепрыметнік, залежны стан, прошлы час, закончанае трыванне

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. уко́паны уко́паная уко́панае уко́паныя
Р. уко́панага уко́панай
уко́панае		 уко́панага уко́паных
Д. уко́панаму уко́панай уко́панаму уко́паным
В. уко́паны
уко́панага		 уко́паную уко́панае уко́паныя
уко́паных
Т. уко́паным уко́панай
уко́панаю		 уко́паным уко́панымі
М. уко́паным уко́панай уко́паным уко́паных

Кароткая форма: уко́пана.

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

уко́паны, см. укапа́ны;

◊ як у. — как вко́панный

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

уко́паны,

гл. укапаны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

укапа́ны і уко́паны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад укапаць.

•••

Як (нібы, быццам) укапаны (укопаны) — зусім нерухома (стаць, спыніцца і пад.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вры́тый уко́паны, мног. паўко́пваны;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вко́панный укапа́ны, уко́паны, мног. паўко́пваны;

◊

(стои́т) как вко́панный (стаі́ць) як уко́паны.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

укапа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны і уко́паны; зак.

1. што ў што. Умацаваць у выкапаным паглыбленні.

У. слупы.

Як укапаны (укопаны) стаіць (зусім нерухома).

2. пераважна з адмоўем, чаго і без дап. Змагчы ўскапаць што-н.

Зямля такая цвёрдая, рыдлёўкай не ўкапаеш.

3. што і чаго. Накапаць, выкапаць невялікую колькасць чаго-н. (разм.).

У. крыху бульбы.

|| незак. уко́пваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нерухома; нязрушна, незварушна (разм.) □ на месцы, на адным месцы, як укопаны

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

нараві́сты, ‑ая, ‑ае.

Упарты, з норавам (звычайна пра коней). — У майго бацькі быў конь наравісты, дык як стане, як укопаны. Хоць кол на галаве чашы — ні з месца.. — гаварыў меднабароды Язэп Рудзько. Дуброўскі. [Ячны:] — Кабыла ў .. [Цупрона] была наравістая. Упудзілася раз і панясла з гары. Брыль. // Разм. Натурысты, капрызны (пра ўпартага чалавека). Але ж і наравісты хлопец! Далі ім тут, відаць, волю. Во ён табе, упёрся, як баран. Савіцкі. // Які выражае ўпартасць, наравістасць. Наравісты характар. / у перан. ужыв. Як выцягнутае срэбнае вужышча з дзесяткамі, сотнямі, тысячамі прыгожа акругленых кален павіваецца, бы пасмейваецца на сонцы, стары наравісты Нёман у высокіх берагах. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)